Verplicht tienden geven of vrijwillig voorzien in noden
Om het belang van het tienden geven aan de kerk of gemeente of juist het financieel 'leven uit geloof' wordt nogal eens Maleachi 3 verzen 8-10 aangehaald:
"Vinden jullie dat een mens God mag bestelen? Toch bestelen jullie mij, en zeggen dan: ‘Hoezo bestelen we u?’ Door de tienden en de heffingen achter te houden! Jullie zijn vervloekt en nogmaals vervloekt, en toch blijft het hele volk mij bestelen. Stel mij maar eens op de proef – zegt de HEER van de hemelse machten. Breng alle tienden naar mijn voorraadkamer, zodat er voedsel in mijn tempel is, en zie dan of ik niet de sluizen van de hemel voor jullie open en zegen in overvloed op jullie land laat neerdalen."Dat maakt indruk, toch?
Frank Viola & George Barna onderbouwen in Pagan Christianity? de stellingname dat tienden geven helemaal geen christelijk gebod is. Met vele andere christenen had ik eerder een andere mening hierover, maar het is goed je overtuigingen te blijven toetsen.
Bijbels, maar oudtestamentisch
Ja, tienden geven is een bijbels principe. Het vormde de inkomstenbelasting in de joodse godsdienst van het Oude Testament. Er golden drie soorten tienden:
1. een tiende van de jaarlijkse opbrengst van het land om de Levieten te ondersteunen die zelf geen land bezaten in Kanaän. (Leviticus 27 verzen 30-33; Numeri 18 verzen 21-31)
2. Een tiende van de jaarlijkse opbrengst van het land om religieuze feesten in Jeruzalem te ondersteunen. Als te zwaar was voor een familie om deze opbrengst in natura naar Jeruzalem te verslepen, mocht de geldelijke tegenwaarde worden afgedragen. (Deuteronomium 14 verzen 22-27)
3. Een tiende van de opbrengst van het land elk derde jaar voor de lokale Levieten, weduwen, wezen en vreemdelingen. (Deuteronomium 14 verzen 28-29, 26 verzen 12-13)
Opgeteld is dat jaarlijks geen 10%, maar 23,3% inkomstenbelasting!
De context van de verzen uit Maleachi 3 gaat over het naderend oordeel van God over onrechtvaardig handelende Israëlieten. Door te stelen, echtbreuk te plegen, niet te zorgen voor armen, verdrukten, wezen en weduwen, wordt niet alleen de medemens onrecht aangedaan, maar ook God niet geëerd.
Vrijwillig geven
Met het verlossingswerk van Jezus Christus is de oudtestamentische wet vervuld. In Colossenzen 2 vers 16-17 stelt Paulus:
"Laat niemand u iets voorschrijven op het gebied van eten en drinken of het vieren van feestdagen, nieuwemaan en sabbat. Dit alles is slechts een schaduw van wat komt – de werkelijkheid is Christus."De christenen uit de eerste eeuw gaven vrijwillig aan de gemeente en ter ondersteuning van armen en weduwen. Zie bijvoorbeeld 2 Corinthiërs 8 verzen 3-12 en 9 verzen 5-13.
Naar een institutie, zelfs reden voor excommunicatie
Cyprianus van Carthago was de eerste die in de 3e eeuw opperde, dat het kerkelijk kader ondersteund zou moeten worden via een tiendenheffing. Pas in de 7e en 8e eeuw, toen godsdienstige en wereldlijke heerschappij door elkaar ging lopen, kwam ook de tiendenheffing in opkomst. De tiende werd in Europa pas ingevoerd ten tijde van Karel de Grote. Het was bedoeld als een sociale belasting, die moest dienen ter financiering van de armenzorg, het levensonderhoud van parochiepriesters en de instandhouding van kerkgebouwen. De regel was dat iedereen een tiende deel van zijn oogst zou afdragen. Een derde van de tiende werd besteed aan sociale werken, een derde kwam toe aan de dorpspastoor en een derde aan de parochiekerk. In gebieden waar de tiende pas in latere eeuwen werden ingevoerd, kwam er ook een deel toe aan de bisschop.

In 1909 werd de Tiendwet in Nederland pas afgeschaft. Maar ja, de schoorsteen van menig kerk, dominee, pastoor en andere betaalde kracht moet toch roken. Hoe kom je dan aan je geld? Met een jaarlijkse inzamelingsactie Kerkbalans? Of door toch een beroep te doen op de zegen/vloek koppeling uit Maleachi 3, het doortrekken van het oudtestamentische priesterschap naar moderne rolhouders (voorganger, oudste, leider, dominee)? In diverse gemeenten wordt een lid geacht zijn/haar tienden af te dragen, zelfs op straffe van uitsluiting van het vervullen van bepaalde taken of het überhaupt lid mogen zijn van het kerkgenootschap.
Argumentatie over 10% van bruto of netto inkomsten verloopt altijd moeizaam. Oneigenlijk zijn ook de alternatieven als 'je mag ook 10% van je tijd geven' of de koppeling met hoeveelheid stille tijd op een dag (2,4u). Je wilt de mensen niet de kost geven, die over de afdracht van 10% van hun - in eigen ogen altijd te lage - inkomen heftig in de stress raken. En zodra je je inkomsten als kerk of gemeente moet afdwingen, voelt dat als gever en ontvanger niet lekker.
Verantwoordelijkheid nemen
OK, als we als christenen dus vrij zijn van de wet, zijn we niet ontslagen van verantwoordelijkheid voor ons gezin, onze behoeftige medemensen en onze gemeente. Ik ben blij dat in onze gemeente deze inkomstenpost 'vrijwillige giften' heet. Jezus Christus gaf zelf al het voorbeeld in Lucas 21 verzen 1-4:
"Toen hij opkeek, zag hij hoe rijken hun giften in de offerkist kwamen werpen. Hij zag ook dat een arme weduwe er twee muntjes in gooide, en hij zei: ‘Ik verzeker jullie: deze arme weduwe heeft meer gegeven dan alle anderen. Want de anderen hebben iets van hun overvloed geofferd, maar zij heeft van haar armoede alles gegeven wat ze nodig had voor haar levensonderhoud.’"

Labels: christelijk geloof