Vrijdag a.s. doe ik
examen in
Verzekeringspraktijk Kernbegrippen Leven. Eén van de items in de leerdoelen van het tweede hoofdstuk luidt: "in een voorbeeldsituatie het verschil tussen de vervangingsleer en de leer van het zelfstandig recht duidelijk maken".
Nu is de vervangingsleer echter niet meer geldig en wordt nergens in het cursusmateriaal behandeld. Spannend dus, hoe bovenstaand leerdoel gehaald kan worden. Dus maar Googlen op '
vervangingsleer'. Dan gaat er een wereld open. Tussen de hooisprieten kom ik in een
oefenexamen de verzekeringstechnische variant van de vervangingsleer tegen: "Op grond van de vervangingsleer behoort de uitkering tot de nalatenschap van de overleden verzekerde."
Tegenwoordig is algemeen aanvaard de leer van het zelfstandig recht, ook wel onaantastbaarheidsleer genoemd. Op grond van deze leer "ontstaat het recht op de uitkering op het moment van overlijden en heeft niet tot het vermogen van de verzekeringnemer behoord." Da's wel prettig, als een hypothecaire schuld afgelost moet worden, of het inkomen van de langstlevende partner veiliggesteld.
De hooisprieten bij Google gaan echter in op de vervangingsleer in
christelijke context. Vele tientallen links, en ver voor die ene over de gezochte verzekeringstechnische verouderde vervangingsleer, gaan in op de inhoud, ontstaan en gelukkig einde van de vervangingsleer: de leer, dat de christelijke kerk in de plaats van Israël als verbondsvolk met Jahweh God getreden is. Deze leer is eeuwenlang aangehangen door diverse kerkelijke gezindten. Het heeft behoorlijk voeding gegeven aan antisemitisme, is de reden waarom een aantal kerken kinderen klein doopt, en niet de Nieuwtestamentische volwassendoop aanhoudt (kinderen zouden immers in het verbond met Abraham opgenomen zijn, en in plaats van besneden dan maar gedoopt moeten worden), vergeestelijken van grote delen van het Oude Testament en het creatief in vervulling laten gaan van diverse beloften en profetieën.
Net zoals bij verzekeren, heeft de vervangingsleer afgedaan. Een goed boekje hierover is dat van
J. van Barneveld. Als christenen hebben we een zelfstandig recht gekregen op Gods beloften, dankzij het verlossende werk van Jezus Christus. Door Hem en Zijn liefdeswerk in geloof te aanvaarden, worden wij gerechtvaardigd, en hoeven we onze verlossing niet (meer) te verdienen.
En zo is het leerdoel gehaald: met een praktijkvoorbeeld het verschil tussen de vervangingsleer en de onaantastbaarheidsleer aangeven. Ik denk en hoop, dat de multiple-choice vragen vrijdagmorgen eenvoudiger zijn.