Trend: kerk in de wereld en vice versa

Op het vlak van kerken en hun plek in de wereld is er veel gaande. De achterliggende jaren zijn in grote steden, veelal onder invloed van Amerikaanse predikers mega-churches ontstaan die een vergelijk met een beetje honkbalwedstrijd of voetbalpot goed kunnen doorstaan. Waar in een kleine dorpskerk een koster op zondag de kerk opent, is bij dergelijke stadions, theaters en arena's (serieus, die namen worden voor de kerkgebouwen gebruikt) een logistieke inspanning nodig, die veel aandacht en inspanning kost. Het idee, dat het bij zulke grootschalige (1000+ mensen is geen uitzondering) samenkomsten draait om het vermaak in plaats van interactie en groepsgewijze participatie in het aanbidden van God, is sterk.

Met moderne marketing technieken zijn kerken groot gemaakt en ingespeeld op de behoefte van mensen om enerzijds ergens bij te horen, invulling te geven aan religieuze behoeften en anderzijds haast anoniem op te gaan in een grote kudde. George Barna's recente onderzoek naar het verband tussen kerkgrootte en de aard van het geloof en de mate van praktizeren kan zowel positief als negatief uitgelegd worden.

Bij grote kerken (1000+ leden) is de orthodoxie sterker en de deelname aan kerkelijke activiteiten sterker dan in kleinere geloofsgemeenschappen. Is dat uit vrije wil, sociaal wenselijk gedrag of opgelegd?

Nuchtere geesten zijn er ook, en dus verbaast me het bestaan van sites als Church Marketing Sucks niet. Kijk je naar sites als ChurchRelevance.com lijkt de relevantie van kerken te zitten in web-based, church management software en ministry effectiveness.

Laat ik helder zijn, als je als Syrisch Orthodoxe priester door Turkse moslimbroeders dringend verzocht je 600 jaar oude kerktoren af te breken, als oog-om-oog reactie op het Zwitserse verbod om nieuwe minaretten te bouwen, denk je niet spontaan aan de volgende stap in je marketingcampagne.

Image via Wikipedia

Of juist wel, en dan ben je bijvoorbeeld de Chinese multimiljonair Leung Moon-Lam die plannen heeft voor een €600 miljoen kostend Harmony World in de provincie Liaoning, vlakbij Beijing. Verschillende bijbelverhalen tot leven komen, maar wordt ook een brug gebouwd tussen de kerk en de Chinese cultuur. Roep niet meteen "Amen, Hallelujah!". Moon-Lam vertelde aan AFP: "It would not make sense to talk about Western civilisation without mentioning the Bible." In het park zullen ook thema's uit het Chinese religies taoïsme en confucionisme aan de orde. De provincie Liaoning is het vooral te doen om de verwachte stroom toeristen met gevulde portemonnees. Op z'n best dus een Chinese versie van het Nederlandse Museumpark Orientalis.

China en de christelijke kerk zijn een moeilijke combinatie. Het land kent twee soorten kerken: de getolereerde staatskerk en de ondergrondse kerken. Deze laatste kerken mogen geen bijeenkomsten beleggen en hebben geen rechten. Onlangs nog werden zes dominees van een ondergrondse kerk gearresteerd.

Plek in de wereld
Als christenen hebben we een plek in de wereld, we leven er immers. Dat onze aanwezigheid, handel en wandel, hoe positief ook, tegenstand oproept, laat zich elke dag in nieuwsrubrieken als die van Open Doors lezen. En ik blijf meer overtuigd van de kracht van een persoonlijk getuigenis dan van marketing budgetten en campagnes op de begroting van een kerkgenootschap. En waar de PKN na jarenlange mislukte pogingen opnieuw €4 miljoen wil spenderen aan een nieuwe ledenadministratie, kan ik zinvollere bestedingsdoelen voorstellen en voor de tijd die het vraagt van kerkbesturen bij de werkelijke plek in de wereld horende activiteiten kunnen verzinnen.