Wandelen op het Pronkjewailpad tussen Delfzijl en Uithuizermeeden

Op 1 mei 2021 wandelde ik van Uithuizermeeden naar Appingedam, een week later van Bad Nieuweschans naar Delfzijl. Vandaag, drie weken later, knoop ik eindjes aan elkaar en staat Delfzijl naar Uithuizermeeden op het programma. Ik neem de trein uit Hoogeveen naar Groningen en vandaar verder naar Delfzijl, waar ik om negen uur kan beginnen.

De verbreding en verhoging van de zeedijk tussen Delfzijl en Eemshaven is afgerond. In de driehoek tussen het station, MuzeeAquarium en Eemshotel is zandstrand vergroot en met de Marconibrug mooie verbonden met de binnenstad. Voor de kust is 16 hectare pionierkwelder, een vogelbroedeiland en 13 hectare recreatiekwelder aangelegd met zand en slib uit de omgeving. Het project Marconi is eind 2020 opgeleverd als onderdeel van Eemsdollard 2050. Nog één week en dan gaat MuzeeAquarium weer open. Ik ben er met de noordroute van het Pronkjewailpad al binnen geweest. Nu volstaat een digitale stempel en neem ik de trap de zeedijk op. Het buitenterras van het buitendijks op palen in de Dollard staande Eemshotel is al goed gevuld – mag vanaf zes uur ‘s ochtends weer – en dat is een goed teken voor de heropening van de maatschappij. Het is eb. Op het hagelnieuwe pad over de dijk ben ik niet alleen, hardlopers en fietsers kruisen mijn weg.

Voorbij het noordelijkste puntje van de bebouwing van Delfzijl verlaat ik de dijk via Natterij naar het dorpje Uitwierde. In de toren bij de kerkligt een stempel klaar. Ik beklim erna de toren en geniet van het uitzicht en hoop dat de grote klok stevig bevestigd is en niet op m’n hoofd beland. Ik ben blij alleen te zijn op de smalle, steile en niet op 1.93m lange mensen ontworpen trappen. Ik sluit beneden de deur van de toren, loop over het Bakkerspad om de wierde en ga in noordelijke richting verder. Bij boerencamping De Leeuw scoor ik nog een digitale stempel. Het is er nog stil en een verwijzing naar de vindplaats van een fysieke stempel ontbreekt.

In en rond Nansum zijn vanaf 1942 bunkers gebouwd en luchtafweergeschut geplaatst om de oprukkende Geallieerden weg te houden bij de Delfzijl Pocket. Juist hier werd tot in mei 1945 stevig gevochten bij de bevrijding van Nederland. Op een zesdorpen fietstocht kom je langs alle bunkers en met de bevrijding verband houdende dorpen. Ik meld me weer op de zeedijk. De komende kilometers kan ik meeblaten met schapen, hun uitwerpselen zoveel mogelijk ontwijken en om me heen kijken. De in 1888 gebouwde vuurtoren van Watum was een vuurtoren met geleidelicht. De toren met woning stond ten zuidoosten van Garbendeweer, aan de Bocht van Watum ten noordwesten van Delfzijl. Bij de bevrijding van Delfzijl ondervonden de Canadezen veel weerstand, ook vanuit de vuurtoren van Watum. Twee Typhoon-toestellen van de RAF bombardeerden de vuurtoren op 25 april 1945. Nu herinnert een miniatuur op een paal met informatiepaneel aan de geschiedenis.

Bij Hoogwatum verlaat ik de zeedijk en ben wel toe aan een eerste pauze. Het rustpunt in de tuin van de Wikster van het Wad is geopend voor zelfbediening. Laat het Senseo apparaat dan maar pruttelen, terwijl ik een stempel zet in het vak Bierum. Koffie in een Oet Grunn’n mok. Uit eigen proviand een broodje erbij aan de picknickbank buiten. Een zwarte kat – hoe kan het anders bij een heks – houdt me even gezelschap. Als christen laat ik me niet in met hekserij (o.m. Leviticus 19 verzen 26 en 31; Deuteronomium 18 verzen 10-22). De foldertjes over aura’s en schoonmaken van chakra’s mogen blijven liggen. In 10% korting voor wandelaars als pronkjewail heb ik geen behoefte.

Vlak voor het dorp Bierum begroet een stel Pronkjewailpad wandelaars me enthousiast met ‘goedemorgen meneer Van der Klis’. Ik heb niet spontaan hun namen scherp, maar vriendelijk groeten lukt me nog dagelijks. [Zondagmiddag zie ik het verslag van Gerrit en Gerja Kleine en valt het kwartje]. Zij willen voorbij Delfzijl in Weiwerd eindigen vanmiddag. Bij Bakkerij Olinga krijg ik een stempel en plak Groninger koek. Die smaakt altijd. Wat verderop ligt de boomgaard en theetuin Luingahof. Een vrouw helpt me vriendelijk aan een stempel en plakband om m’n stukken uit elkaar vallende stempelkaart te verbinden. De uitnodiging een rondje door de boomgaard op het terrein van de in 1825 gesloopte borg Luinga te maken sla ik niet af.

De Sebastiaankerk, een Hervormd godshuis met enorme steunbeer aan de buitenzijde is open. Ik kan er stempelen in rustig rondkijken. De 13e eeuwse kerk is gebouwd in de overgangsperiode van de romaanse naar de laatromaanse kerkbouw. Op de gewelven bevinden zich afbeeldingen van Christus, Catharina met het rad, de 3e eeuwse Milanese martelaar Sebastiaan, na diens heiligverklaring naamgever van de kerk, en Maria met kind. Stichting Oude Groninger Kerken beheert de kerk, hoewel de Protestantse gemeente Bierum-Holwierde-Krewerd geregeld er diensten houdt.

In het volgende dorp Spijk, ook een centraal punt op de Noordroute, is vandaag een uitgelaten stemming. Waar de premier vrijdagavond in zijn persconferentie herhaalde dat festivals en braderieën nog wekenlang niet aan de orde zijn, hebben bewoners hier voor de eigen deur spullen ter verkoop op kleedjes uitgestald, worden er warme hapjes bereid, kun je her en der drinken, snoep en koek kopen, wordt muziek gedraaid met de kwekerij en bloemisterij Bie de Jongens als spil met een enorme opgeblazen pandabeer voor de deur. Juist bij die stempelpost tref ik weer een bekende wandelaar die hetzelfde traject als ik loop, maar dan in omgekeerde richting, een paar dagen na een in de provincie afgelegde Kennedymars, als virtuele tocht georganiseerd door de Rotterdamse Wandelsportvereniging. De witgepleisterde Andreaskerk uit 1676 staat voor restauratie in de steigers. Als ik bij Molen Ceres in een zijstraat net een stempel heb gezet komen er vier andere wandelaars aan. Zij lopen over het Pronkjewailpad naar Delfzijl. Ik weersta de verleiding Groninger droge worsten in te slaan bij een kraam en wandel in het tempo van The Business van Tiësto dat over de Hoofdweg-Noord dreunt het dorp uit richting het buurtschap Tweehuizen. Onderweg is een wandelbankje een digitale stempelpost en ook in het gehucht Polen (Het plaatsje kreeg zijn naam vanwege zijn afgelegen ligging ten opzichte van de overige plaatsen van de (voormalige) gemeente Bierum) tegen de voormalige zeedijk aan kan digitaal gestempeld worden.

Vanaf hier is het, net als de dijk tussen Delfzijl en Hoog Watum, bekend terrein van mijn wandeling 24 oktober 2020 over het Nederlands Kustpad naar Uithuizen. Nu zie ik wel op tijd het kombord van het gehucht Nooitgedacht. De naam is een verwijzing daarnaar, dat men zich voordien niet had kunnen voorstellen dat op zo’n onherbergzame plek huizen zouden worden gebouwd. Dichterbij de Eemshaven kom ik niet vandaag, en dat geeft niet. Enercon plaatst de ene windturbine na de andere in de Oostpolder, Tennet legt een nieuwe serie hoogspanningsmasten tussen Eemshaven en het achterland aan. Bij gebrek aan wandelbankjes hier rust ik liggend tegen het talud van de dijk.

In Oudeschip maakt de route een detour om bij de digitale stempelpost van het dorpshuis aan te gaan. Menig huis heeft hier een opknapbeurt nodig om het vriendelijk uit te drukken. Een eind voorbij het dorp is kwekerij Aan de Dijk te vinden. Pronkjewailpad wandelaars is verzocht zelf te stempelen. Een plastic bak met benodigdheden staat klaar. Tot ziens Oostpolder, ik ga over Topinga’s weg naar Oosteinde. Bij de Hervormde Kerk, een 19e eeuwse Waterstaatskerk ook wel Nijkerkje genoemd, zoals ook de alternatieve dorpsnaam overigens. Het model van een zaalkerk werd in 1913 gewijzigd door toevoeging van een dwarspand. Buiten zijn vrijwilligers bezig met onkruid wieden en snoeien op de NLDoet dag van het Oranjefonds. Na het zetten van een stempel mag ik gerust in de voor de vrijwilligers geopende kerk rondkijken. Met name de lichtinval door de glas-in-loodramen is bijzonder.

De N46 onderdoor kom ik voor het eerst in m’n leven in Roodeschool. Eerst lintbebouwing langs de Hooilandseweg, verderop de eigenlijke dorpskern. Aan stempelposten geen gebrek. Eerst een digitale stempel voor de verdwenen molen De Haas. Dan in een zijstraat bij galerie en potterij LiTi een normale stempel uit een keurig kastje. Een ommetje door het Dobswalbos dat bij Natuurmonumenten in beheer is. Ik had van de week blogger, historica, projectmanager en auteur Sanne Meijer al aangekondigd door Roodeschool te komen en dus haar nieuwe stekkie te kunnen zien. Vrijdag kondigde ze in een e-mail na een kleine handvol jaren inzet voor de social media en het opzetten van het Pronkjewailpad aan te gaan stoppen bij de organisatie Tocht om de Noord om nieuwe avonturen aan te gaan. We kletsen voor het huis bij, ik zet een stempel en neem een zakje walnoten mee uit de stempelkast als pronkjewail. Leuk voor de buurman. Die verzamelt ze jaarlijks in de herfst om in de winter aan de vogels te voeren. Ach, een zakje in de lente moet ook kunnen.

Sanne vertelde over de onlangs in het dorp aangeschafte food truck die regelmatig op de Lösploats staat. Ha, ook vandaag, en nog wel met gratis koffie. De lange bank achter de wagen is gevuld met belangstellende dorpelingen die keurig op kussentjes met onderlinge afstand bijpraten. De vrouwen in de wagen zetten graag een stempel en willen weten waar ik ben gestart en waarheen de wandeling gaat. Ik maak van de gelegenheid gebruik meteen te pauzeren. Er zal zo’n 30km op de teller staan. Vóór het verlaten van het dorp ga ik nog aan bij stempelpost IJshöfke. Ik loop de hele dag al in een korte broek, maar voor een ijsje vind ik het nog te fris. Het wolkendek is hardnekkig.

Bij camping Lentemaheerd krijg ik naast een stempel ook een ansichtkaart mèt postzegel mee. “Kun je direct een berichtje sturen”. Ik wandel verder naar Uithuizermeeden als de zon doorbreekt en ik subiet de jas uittrek. Op de Kaapweg check ik de vertrektijd van de trein. Hmm, nog tien minuten. Ik pak de digitale stempels in het centrum mee en ben een paar minuten voordat de trein uit Roodeschool arriveert op het perron met ruim 36km op de GPS. In de trein naar Groningen schrijf ik de ansichtkaart voor m’n nichtje die voor een oorbehandeling momenteel bij Radboud UMC in Nijmegen is. Op station Groningen verwacht ik een brievenbus te treffen, maar zie ‘m niet. Dan in Hoogeveen, ook goed. Bij leven en welzijn over twee weken de laatste etappe van de Oostroute, van Winschoten naar Nieuwolda.