Het Pronkjewailpad tussen Bad Nieuweschans en Delfzijl

Vandaag staat de etappe van de oostroute van het Pronkjewailpad die ik zelf verkend heb op het programma. Aanvankelijk zou ik deze voorlopen met een groep andere wandelaars in het winterseizoen 2019-20. Diverse keren uitstel en vervolgens de COVID-19 pandemie leidden tot een solotocht Wandelen over het Pronkjewailpad en Nederlands kustpad van Bad Nieuweschans tot Delfzijl in juni 2020. Ik stel me vandaag dus in op een kleine 40km, neem ‘s ochtends de trein van Hoogeveen via Groningen Europapark naar Bad Nieuweschans, waar ik om 9.00u aankom.

Zonnebril op, stempelkaart in de broekzak, eens kijken wat de organisatie na de verkenning van de route er definitief van heeft gemaakt. De eerste kilometers langs de Westerwoldse Aa naar Nieuw Statenzijl hebben zowaar halverwege bij de Gasunie locatie een stempelpost gekregen. Aan een verkeersbord valt me een Duitstalige sticker op met de oproep God te zoeken. Hij laat zich vinden, zorgt voor je en wil je zegenen. Amen. Aangekomen bij de sluis naar de Dollard loop ik eerst door voor een stempel en de vogelkijkhut Kiekkaaste. Het Groninger Landschap heeft aan het begin van het kilometer lange vlonderpad nog steeds de wonderlinge COVID-19 instructie hangen om elkaar niet te passeren en als je toch iemand tegenkomt onderling maar moet uitvechten wie helemaal terugloopt. Vorig jaar zomer kwam ik halverwege een echtpaar tegen dat behoorlijk pissig werd en ik niet wilde teruggaan. Nu ben ik de enige op het pad en bij de Kiekkaaste zelf om wat foto’s te schieten. De barista met z’n bakjedoen.nl wagen was me heen al opgevallen. Terug bij z’n stalletje bestel ik een grote koffie en wil op een stoel gaan zitten. Dat was nog niet de bedoeling, legt hij uit. Zijn terras gaat pas om 12.00u open. Een paar meter verder op een wandelbankje mag ik wel zitten. Zucht en glimlach. De koffie is goed heet en smaakt prima. Geduld om de beker hier helemaal leeg te drinken heb ik niet. Dus met de koffie to-go aan de wandel.

De route is vanaf hier niet alleen maar langs de zeedijk, maar gaat eerst door de in de 19e eeuwse aangelegde Reiderwolderpolder terug in zuidelijke richting naar het dorp Drieborg, nu gemeente Oldambt, al hebben de bewoners ook de zelfgemaakte komborden met vermelding ‘gemeente Reiderland’ laten hangen. Het café en dorpshuis Noorderlicht is gesloten, maar heeft op een oude graandroger een blikken broodtrommel staan met de stempel erin. Even verder zie ik de plaatselijke social sofa. Ik wandel verder over de Oude dijk langs de huisjes en boerderijen naar het buurtje Kostverloren. Kostverloren 11 is een minicamping, B&B en Pronkjewailpad stempelpost. Ik zie buiten geen stempelkast en stuiter dus bij de receptie naar binnen. De eigenaar zag me al lopen en is in mum van tijd ook binnen. Ik krijg een stempel, mag m’n NAW-gegevens achterlaten voor een verloting van een gratis overnachting in het B&B plus avondeten bij Noorderlicht. Als ik wil mag ik gebruik maken van de WC en de kraan waar water uit komt 😉 De man vermoedt dat ik naar Termunten wandel, is enigszins verbaast dat ik doorga naar Delfzijl en me voorbereid heb op regen vanaf 15.00u.

Zigzaggend door de in 1740 aangelegde Stadspolder en Carel Coenraadpolder uit 1924 krijg ik het Ambonezenbosje, het voormalige barakkenkamp aan de rand van Nederland, in het vizier. Het kamp werd van 1949-1951 als Rijkswerkinrichting ingericht als onderdeel van de justitiële inrichtingen in Veenhuizen. Zo’n 110 gedetineerden verrichtten ontginningswerkzaamheden in de polder. Tussen 1953 en 1961 werd het barakkenkamp gebruikt voor de tijdelijke opvang van 80 Molukse KNIL-militairen en hun gezinnen, destijds ook aangeduid als Ambonezen.

Tegenover het kampterrein, nu een bosperceel, staan trekkershutten van het Groninger Landschap die voor €60 per overnachting te huur zijn, ook last minute, lees ik op een poster aan een zijraam. Reken maar dat het er rustig is! Boven op de dijk pauzeer ik weer kort. Vandaag kies ik voor het asfalt binnendijks, scheelt veel wind. Ik ken het traject, het blijven 10 kilometers langs schapen, madeliefjes, dode vogels in de berm, veel levende exemplaren in de nesten, lucht en op de akkers. In de verte leven zich wat jagers uit. Ik blijf dan altijd alert, al ben ik geen kleiduif, haas of ree. Welgeteld één stel wandelaars kruist m’n pad, ik zie pas weer mensen bij de kijkwand om zeehonden te ontwaren in de Dollard (vandaag heb ik pech, vorig jaar juist veel geluk), rond het gesloten Bezoekerscentrum Dollard en de Batterij Fiemel. Ik pauzeer op de picknickbank bij het bezoekerscentrum en zet het landschap erachter, knalgeel lijnzaad met bomen op de foto. Bij het rode gemaal tref ik Truus Bijlenga, ook zo’n trouwe Pronkjewailpad wandelaarster. Ze is uit Delfzijl komen wandelen en wordt hier opgepikt door een auto. De SMS-jes uit Duitsland komen binnen. Niet alleen ben ik welkom, maar moet me ook aan de coronamaatregelen van de Duitse Bondsregering houden…als ik over het water zou kunnen wandelen naar Emden.

Ik ga door naar Termunten, bezoek er de laatromaanse Ursuskerk, zet een stempel en neem ‘mijn’ route en die van het LAW Nederlands Kustpad, vandaag weer grotendeels dezelfde wegen trouwens, in plaats alleen een heen-en-weertje voor een stempel bij B&B Sloapn onderaan diek te hoeven doen. Ik wandel langs de Remise en visrestaurant Landman, waar het overdekte (in mijn ogen binnen)terras vol zit met gasten tussen Termunten en Termunterzijl. Ook hier mijn eigen bypass om leuk bij het gemaal Rozema te komen. Daar gaat net een ploeg dames de dijk op om het Pronkjewailpad naar Termunten te nemen. Om het museumgemaal Cremer heen zie ik gelukkig waar de stempelkast hangt. Bij visrestaurant Westerhuis krijg ik ook een stempel. Desgewenst kan ik er als Pronkjewail een tweede kop koffie gratis krijgen. Het aanbod sla ik af en leg uit dat ik nog zover mogelijk droog wil wandelen. Hotel Termunterzijl is ook een stempelpost, maar gesloten. Buiten is er geen stempelkast; ik stempel in de Pronkjewailpad app.

Ik volg de Schepperbuurt, maar wijk daarna af van de route die gelemaal naar Wartumerklap gaat om dan weer terug te gaan naar de Schepperbuurt. Onzin, dan is het schelpenpad langs de camping tot op de dijk langs de Valgenweg leuker. Ook de laatste slinger in de route om op de Oosterwierum uit te komen kan eruit, want er ligt een loopplank over het water net voor de bocht in de dijk, in Komoot ook al keurig als wandelpad aangegeven. Het is gestaag gaan regenen. De metaalindustrie en andere bedrijvigheid aan de Oosterhorn en Oosterwierum nodigen niet voor een wandeling. Vanaf Termunterzijl is er geen ontkomen aan, al heb ik vorig jaar expres de zeedijk gevolgd.

Aan de Oosterwierum houdt een automobilist uit Farmsum stil en vraagt me waar ik vandaan kom en naartoe ga. Hij is zelf een ronde door de omgeving wezen rijden naar plekken uit z’n jeugd. Als ik wil kan ik meerijden naar Weiwerd of Delfzijl, maar “dat zal wel niet de bedoeling zijn”. Toch aardig aangeboden. Nee, in Weiwerd mag ik digitaal stempelen bij de begraafplaats op de wierde (verbazingwekkend is het geen bemande post, maar is er ook geen stempelkast) en een echte stempel bij Ecce Florescunt Lilia (Latijn voor een gedeelte uit Mattheüs 6 verzen 28-29: “En wat maken jullie je zorgen over kleding? Kijk eens naar de lelies, kijk hoe ze groeien in het veld. Ze werken niet en weven niet. Ik zeg jullie: zelfs Salomo ging in al zijn luister niet gekleed als een van hen.” God zorgt voor ons en dus hoeven wij ons geen zorgen te maken over voedsel, kleding of de dag van morgen. De post is trouwens van illustrator Alexandra Meinesz.

In Farmsum is de stempel bij het gesloten dorpshuis en de ook al potdichte molen Aeolus (het is dit weekend Nationale Molendag) weg. Er komt een nieuwe in een beter afsluitbare kast. Voor nu rest een digitale stempel. Bij de ook gesloten Protestantse Kerk heb ik meer geluk. Er hangt buiten een stempelkast voor een stempel in het Farmsum vak op de kaart. In Delfzijl zijn diverse stempelposten in en rond het centrum. De regen ben ik echter meer dan zat. Ik zet m’n zinnen op een fysieke stempel bij Molen Adam uit 1875 in de binnenstad. Ook deze molen zit dicht, een stempelkast is niet te vinden. Opnieuw digitaal stempelen dus en dan door de winkelstraten naar het station. Met intussen 45,7km op de teller is het 16.40u als ik er verregend aankom. Om 17.00u gaat de Arriva sprinter naar Groningen. Dat geeft me gelegenheid de regenkleding uit te trekken, een bol en een halve liter sap te nuttigen. Binnenkort vanaf hier verder naar Uithuizermeeden.

Ik vorder al treinend vandaag lekker in Suzanne Schneider‘s The Apocalypse and the End of History: Modern Jihad and the Crisis of Liberalism. In Groningen stap ik over op de treinvervangende bus naar Europapark. Het is best wennen om in een goed gevulde bus te zitten met zelfs medepassagier naast me! Studenten die hier klagen over een volle bus, zelf het mondkapje op de kin hebben hangen in de aansluitende sprinter naar Hoogeveen, trekken van Nederlanders die ook na anderhalf jaar nog herkenbaar aanwezig zijn.