Voor het vervolg van het voormalige Streekpad 9 Stelling van Amsterdam boven het Noordzeekanaal was het even puzzelen. De poging om bij Fort Zuiderwijkermeer te komen op 7 maart 2021 vanuit Halfweg strandde bij een defecte veerpont naar Assendelft. Ik had een 41km route gemaakt op afstandmeten.nl met een wat lange aanloop vanaf Zaandam aanhakend bij het Fort bij Veldhuis uitgewerkt, maar die zat me tot gisteravond niet lekker. Starten in Beverwijk, alternatief voor de wat lange aanlooproute vanaf Zaandam betekent nog een half uur reistijd, maar qua kilometers 10km (toch anderhalf uur wandelen) korter. Het is niet mogelijk het fort Zuiderwijkermeer, fort bij Velsen, de vuurlinie tot voorbij de A9 afslag Beverwijk-Oost in een fatsoenlijke ronde mee te nemen. Genoeg gepland, pluk de dag.
Dat vergt wat interventies en geduld. Op de vertrekstaat in Ommen zie ik dat de trein uit Mariënberg 10+ minuten vertraging heeft. De trein uit Dalfsen komt om 7.10u net aanrijden, dus dat klopt. Het enkele spoor verderop heeft z’n beperkingen. Ik rijd met de auto naar Zwolle, zet ‘m in de P+R garage Hanzelaan. De IC naar Almere Centrum komt voor Dronten stil te staan vanwege een sein- en wisselstoring. Na een kwartier mag die door naar Lelystad. Zodoende kom ik om 10.18u pas aan in Beverwijk en kan ik gaan wandelen. Spoor en A22 onderdoor, de zonnebril mag al op. Over de Parallelweg langs de Bazaar. Het hallencomplex zelf is gesloten. Vol in bedrijf is de op één van de parkeerterreinen ingerichte test- en vaccinatiestraat van de GGD.
Ingeklemd tussen de Bazaar en de A9/A22 ligt het Aagtenpark, waar de gelijknamige dijk uitkomt bij het Fort aan de St. Aagtendijk, dat als verdediging van de St. Aagtendijk en de westkade van de Zuidwijkermeerpolder dienstdeed. Het verdedigbaar aardwerk kwam in 1895 gereed, het bomvrije gebouw in 1899. Zuidelijk ervan loopt tussen de forten St. Aagtendijk en Zuidwijkermeer loopt een 2,5 km lange liniewal. Stichting Fortpop Beverwijk exploiteert het complex tegenwoordig als Muziekfort. Bij het fort is nog een stenen beer van de inundatiesluis te zien.
Verder over de St. Aagtendijk en Genieweg naar het Fort bij Veldhuis. Het verdedigbaar aardwerk kwam in 1893 gereed, het bomvrije gebouw in 1897. Fort bij Veldhuis en Fort bij Vijfhuizen zijn de oudste betonnen forten naar het eerste ontwerp uit 1897. Nu is er het Luchtoorlogmuseum ’40-45 gevestigd. Dit geheel door vrijwilligers gerunde museum is van mei tot september geopend.
Op allerlei plekken wordt onderweg met oranje kleding, vlaggen, kleedjes met tweedehands spullen aan de weg Koningsdag gevierd. Net voorbij de golfbaan Heemskerk kom ik op de kruising met de Communicatieweg deze groep tegen. Ze verkopen zakken met golfballen, maar bieden ook koffie aan. Voor €0,50 kan ik genieten van een beker warme pleur. De eerste mok koffie was vanochtend om half zeven, dus het mag ook wel. Ik dank ze hartelijk en ga verder over de Hoogedijk, verderop Bosch en Dam. 
Elf maanden geleden woedde er brand in het Kruitmagazijn bij de Dam, alsof er wat misgegaan was bij de omgang met zakken buskruit. Het magazijn staat dichtbij het Fort aan den Ham, model A, dat in 1903 werd gebouwd. Het fort is in 1914-1918 gemobiliseerd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd het fort door de Duitsers gebruikt.
Voorbij spoorlijn en Provinciale weg loop ik om Krommenie heen, Bosch en Dam volgend tot het Fort bij Krommeniedijk, tegenwoordig Belevingscentrum en Theeschenkerij Fort K’IJK. 
Alle forten onderweg zijn niet toegankelijk. Verrassend en open is een miniatuur historisch museum in de vorm van een kerkje aan de dijk tegenover het fort. Ik kijk binnen rond en zet m’n groet in het gastenboek.
Ik heb mijn zinnen gezet op een pauze bij de Hervormde Kerk Krommeniedijk uit 1755, maar ook dit terrein is met hekken afgesloten. Verderop aan de Krommeniedijk met diverse kenmerkende groen geschilderde houten huizen – waarom zou je naar de Zaanse Schans? – zie ik een wandelbankje en pak daar m’n eerste rust.
Het lintdorp uit, de Taandijk over naar het Pontje Molletjesveer over de Nauernasche Vaart. Vier tieners bedienen de raderen en willen geen hulp. Een bedankje krijgen ze wel. Ik ben in West-Knollendam op een bedrijventerrein dat naar de Prinses Amaliabrug over de hier samenkomende Zaan en Vaart gaat. Dan volg ik de Starnmeerdijk. De boerderijen hier horen gezamenlijk bij Starnmeer. Op het water naast me is het gezellig druk.
Op het Noordhollands kanaal komt in Spijkerboor een sloep volgeladen met feestende studenten aan varen. De veerpont Jan-Hop zet me voor €1 over het kanaal, zodat ik verderop de Beemsterringvaart via een brug kan oversteken en het Fort bij Spijkerboor, het grootste fort van de Stelling van Amsterdam van een afstand kan bekijken. 
Het twee verdiepingen tellende fort diende enkele korte perioden als strafgevangenis; tijdens de oorlog als huis van bewaring voor militairen, na de oorlog zaten in het fort Nederlanders opgesloten die met de bezetter hadden samengewerkt. Uit die tijd dateren de tralies, net als de wandschilderingen in de poterne. Vanaf 1947 werden dienstweigeraars voor Nederlands-Indië in het fort ondergebracht. Het fort is recentelijk gerestaureerd. Fort bij Spijkerboor werd gebouwd als verdediging van de dijken langs de Beemsterringvaart en het Noord-Hollands Kanaal met de daarlangs lopende wegen. Het verdedigbaar aardwerk was in 1895 gereed. Het bomvrije gebouw werd in 1911 opgeleverd. Het fort was het hoofdsteunpunt voor het noordelijk deel van de Stelling van Amsterdam. Het fort wordt beheerd door Natuurmonumenten.
Ik mag acht kilometer lang het fietspad langs de Zuiddijk van de Beemster volgen. De gronden van de in 1610-1612 drooggemalen binnenzee liggen nu ingeklonken heel wat meters lager. Het water aan m’n rechterhand is de zuidelijke ringvaart, sinds 1825 deel van het Noordhollands kanaal.
Fort aan de Jisperweg is in 1885 als aardwerk opgeleverd. Het bomvrije gebouw kwam pas in 1914 gereed. Natuurmonumenten beheert het complex. 
Bij één van de boerderijen mag ik gratis een zakje bloemzaad meenemen om het Beemster Bijenlint te laten groeien. Dat gaat dan wel in onze tuin in Balkbrug gebeuren. Het Fort aan de Middenweg werd in 1914 als laatste fort van de Stelling opgeleverd. Bijzonder aan het fort is het reinigingslokaal met waterreservoir aan het plafond en de voor die tijd moderne, kantelbare wasbakken.
Direct na het fort sla ik af, de Middenweg op. Aan de Volgerweg staan diverse fraaie buitenhuizen, zoals Rustenhoven en Arbeid Adelt. Fort aan de Nekkerweg, nu Hotel Fort Resort Beemster in Halfweg, dat z’n naam dankt aan de ligging tussen Middenbeemster en Purmerend. In 1886 was Fort aan de Nekkerweg als verdedigbaar aardwerk gereed. Het in 1912 opgeleverde bomvrije gebouw was ter verdediging van de accessen gevormd door de Nekkerweg en Volgerweg in de Beemster. Samen met Fort aan de Jisperweg en Fort bij Spijkerboor kent het fort een korte geschiedenis als gevangenis. In 1918 werd het in gebruik genomen als militair huis voor arrestanten van de krijgsraad, voornamelijk principiële dienstweigeraars. Tussen de forten aan de Middenweg en aan de Nekkerweg ligt de inlaatsluis, waardoor de Beemster onderwater gezet kon worden.
Aan de Nekkerweg liggen de Beemster Arboretum, een bijzonder houten huis, dat op grond van de Kringenwetgeving net ver genoeg van het fort stond om een betonnen fundering te krijgen met houten opbouw. Ik pauzeer op een bankje halverwege.
De laatste kilometers gaan de A7 onderdoor, door Zuidoost Beemster, Purmerend in door de Oranjebuurt (wat een toeval vandaag!) naar het station. De sprinter naar Schiphol is net vijf minuten geleden vertrokken. Ik wacht tot de 16.13u sprinter. Via Schiphol naar Zwolle met de trein en met de auto het laatste stuk naar Balkbrug. Binnenkort weer verder met het Waterliniepad / Stelling van Amsterdam traject tussen Purmerend en Amsterdam Noord.
Related Posts
