De Wandelsportvereniging Friese Lange Afstand Lopers, kortweg FLAL heeft weer twaalf wandeltochten op de agenda staan voor het winterseizoen 2019-20. Vandaag is Heeg, een dorp aan de rand van het Heegermeer, de uitvalsbasis voor 25, 40 en 50km routes op de Mar & Greide wandeltocht. Verkeersregelaars dirigeren me naar een parkeerplek tussen twee uitritten in aan de Tollewei. Een echt grote parkeerplaats is er bij It Heechhûs n(i)et. Toch sta ik dichtbij het multifunctioneel centrum, waar het alweer gezellig druk is voor de inschrijving. Er wordt bijgepraat na de zomermaanden, de in Groningen hoodies gestoken wandelaars vallen natuurlijk op. 
En, zoals elk seizoen begint het tien minuten voor de starttijd te branden onder het gat. Als de beheerder de deur naar buiten niet open krijgt, suggereert één van de wandelaars: “Is er geen tractor?” Luid gelach, de acties van bij het provinciehuis in Groningen protesterende boeren afgelopen week, inspireren. Het lukt om de deur gewoon open te krijgen, buiten een routebeschrijving mee te nemen en op pad te gaan.
Relive ‘FLAL Mar en Greide wandeltocht’
Een Rooms-Katholieke en protestantse kerk in het centrum, mooie kijkjes op De Greft, de Polderwei om Heeg heen via het buurtschap Lytshuizen en over een grasdijk naar de veenplas Idzegaasterpoel. Bij Camping het Klokhuis ligt een kunststof koe op z’n zij op het terras. In het gras staan veel paddenstoelen.
We lopen nog in groepjes door het buurtschap Idzega, hoewel de sliert wandelaars steeds verder uit elkaar getrokken wordt. Deels over grasdijken, deels doorgaande wegen bereiken we het dorp Oudega, met zijn karakteristieke kerktoren aan de Oudegaasterbrekken.
Het waait behoorlijk vandaag, bij watersportcamping De Bearshoeke proberen jongelui wat bootjes gereed te krijgen voor een tocht. Met een slinger kom ik aan in MFC It Joo, waar in de sportzaal een eerste stempel- en rustpost is ingericht. 
Na een broodje en halve liter sap stap ik weer verder, genietend van de huisjes, een goed bewaard gebleven christelijke basisschool en de locatie van de voormalige boterfabriek. Op de dijk Aan het meer staat Doris Mooltsje, een spinnekopmolen voor ontwatering van de polder. Het is en blijft droog vandaag, al spant een complete regenboog zich voor me uit in de wolken.
Het Sypsleat verbindt het Sipkemeer en Oudegaasterbekken. Bij de passage onder de spoorlijn door splitsen de wegen van de 40 en 50km lopers zich. Op het wandel- en fietspad langs de Brekken heb ik in de verte een stel wandelaars vóór me. De eerstvolgende na me zit honderden meters bij me vandaan. De slingerende asfaltbetonnen paden langs weilanden en asfaltwegen kenmerken de route vandaag. Goed nieuws: Klazien was op tijd thuis om de pakketbezorger te ontvangen. De maandag 7 oktober in de trein bij Lelystad vergeten mee te nemen koffer is compleet aangekomen. De door de NS beloofde brief en email vooraf zijn achterwege gebleven. Fijn, vanavond eindelijk weer m’n gewone bril op in plaats van de zonnebril op sterkte!
Bij het dorpje Greonterp valt me sterk op dat de routebouwer van vandaag weinig op heeft met cultuurhistorie, meer met lange stukken sjouwen over dezelfde weg. Ik sla zelf af om het klokhuis uit 1822 te fotograferen en verbaas me over de karakteristieke (houten) huizen hier. 
Met de Opvaart als leidraad trek ik verder door de landerijen langs, en helaas niet door Parrega en Dedgum naar Blauwhuis, waar de tweede rust is in café De Freonskip. Ik drink thee, praat kort met Folkert Heida – hij loopt de 50km vandaag en wat Tocht om de Noord / Pronkjewailpad veteranen en kijk intussen naar de indrukwekkende rij foto’s van prinsen carnaval aan de muur.
Er is duidelijk een levende Rooms-Katholieke gemeenschap. De 19e eeuwse Vituskerk die als eerste opdracht in Friesland ontworpen is door de bekende bouwmeester Pierre Cuypers staat fier. Hoewel ik zelf niet heel gecharmeerd ben van het landschap, volgt de route hier en op veel andere plekken vandaag het St. Oldulphuspad, een 260km lange pelgrimroute of wandelpad met 15 etappes door Zuidwest-Friesland, Gaasterland en de Greidhoeke.
Een flink stuk Vitusdijk leidt naar het dorpje Westhem, waar de Bartholomeüskerk op een terp staat. Helaas is het niet geopend. Het smalle, modderige en dus glibberige kerkpad door de weilanden komt na 2km uit op een verharde weg die weer naar een dijk leidt, een herhalend patroon deze tocht. 
Langs de Bloedsloot en dan echt door de weilanden inclusief koeien – een 50km loopster is maar wat blij dat ik voor haar uit ga, mocht er wat misgaan, is ze niet alleen – tot ik bij de draaibrug in de Bolswarderzeilvaart kom en Oosthem in kan. De eerste kerk, een in 1887 als Gereformeerde Kerk gebouwd godshuis, heeft nu de functie van kerkelijk centrum. De tweede kerk, de protestantse Johannes Kerk, is mooier, maar helaas gesloten.
Na Oosthem splitsen de 40 en 50 km lopers en ga ik alleen via Nijesyl naar de stad IJlst met zijn overtuinen (tuin aan het water met een kade/straat tussen huis en tuin) die de status beschermd stadsgezicht hebben. De derde rust is in MFC De Utherne Vlakbij de oude houtzaagmolen De Rat en het kunstwerk Onsterfelijke bloemen is een rust in een sporthal. Met één andere wandelaar ben ik er te gast.
De pijn in de linkervoet (peesplaatontsteking geneest wel, maar langzaam) speelt behoorlijk op. In combinatie met de lange stukken over doorgaande wegen waar behoorlijk wat auto’s rijden (tot de Hettingawei naar Osingahuizen) is het vanuit IJlst ruim 3km rechtdoor op de zelfde weg, wordt m’n humeur er niet beter op, zeker niet als het laatste stuk na de brug over de Wijde Wijmerts over bedrijventerreinen en dwars door woonwijken naar De Grift gaan. De vermoedens van een warme band tussen routebouwers en plaatselijke makelaars en – specifiek hier – jachtbemiddelaars worden weer aangewakkerd.
Ach, en dan kom je een paar keer stellen 25km wandelaars achterop die zoveel moeite hebben met de wandeling en zo hun best doen de finish te halen, dat alles weer relatief is. Een hele ruime 40km in bijna 7 uur wandelen zit erop. Als gezegd zal ik hier niet spontaan snel weer gaan wandelen. Het landschap doorkruisen per fiets lijkt me een beter alternatief.
