Enkele honderden wandelaars hebben tussen april en november het 250 kilometer lange Pronkjewailpad door gastvrij Groningen voltooid. Op vertoon van hun stempelkaart – in de dorpen en steden op de route kon gestempeld worden in molens, kerken, cafés, musea, B&B voorzieningen en dorps- en buurthuizen – kregen zij een uitnodiging voor de Camino Groningen op zaterdag 17 november: geen Tocht om de Noord is (hoewel sommige wandelaars dat wellicht wel verwachtten): niet entertainment, maar rust/bezinning staat centraal. De etappe die werd bewaard voor deze bijzondere laatste 13 kilometers tussen de Sint Maartenskerk in Middelbert en de Martinikerk in Groningen heb ik grotendeels een jaar geleden verkend. Verklappen wat de aard van stukken route die niet in de uiteindelijke noordelijke, eerste versie van het Pronkjewailpad terechtkwamen, kon ik natuurlijk niet. Het reguliere traject heb ik in januari verkend en in mei nogmaals gelopen. Er zullen dus stukken zijn die ik voor de vierde maal in een jaar tijd ga zien.
Relive ‘Camino Groningen’
Om half elf pak ik de auto richting de P+R Haren aan de A28 om vandaar Qliner 5 via Groningen naar Middelbert te nemen. Er wordt in tien groepen van zo’n 37 mensen na elkaar gestart. Ik mag vandaag de captain zijn voor de eerste groep. In Haren stapt een handvol andere wandelaars mee de bus in. Zij zijn ingedeeld in de vierde groep. Bij het hoofdstation Groningen, op de Grote Markt, aan de Sontweg en bij P+R Meerstad vult de bus zich met andere Camino-gangers.
Wachten op de Grote Markt naast finish plek Martinikerk. Bus propvol #pwp2018 wandelaars. Milieuvriendelijk naar Middelbert voor start Camino Groningen. pic.twitter.com/5np2DSRnlJ
— Henk-Jan van der Klis (@hjvanderklis) November 17, 2018
De lichte vertraging die dat met zich meebrengt, wordt via WhatsApp snel opgelost. Fenny Kanning neemt de eerste groep onder haar hoede, ik krijg groep 3. Mediateamgenoot Rik-Jan Luiting heeft een CD single uit 1997 voor me meegenomen met de liedjes Zalstoe aaltied bie mie blieven en As vaaier woorden van – hoe kan het anders – Ede Staal. Buiten de kerk stelt Sanne Meijer me voor aan de groep. Een oud besje roept meteen dat ze het helemaal ziet zitten bij zo’n knappe jongeman. Goed, dat wordt wat vanmiddag!
Organisator en initatiefnemer van het Pronkjewailpad, Peter Velthuis legt in de Sint Maartenskerk de bedoeling van de tocht uit, we krijgen een stempel op de Pronkjewailpad stempelkaart en een appel mee om als uitdrukking van gastvrijheid weg te geven aan iemand. Net na twaalf uur staat Sint Maarten ons buiten de kerk op z’n paard op te wachten en geeft ons een bundel rode stroken stof van zijn mantel mee als herkenningsteken en een appel om onderweg uit te delen. De groep heeft wat extra aanwas gekregen. Niet iedereen kan ik een lint geven, zelf blijf ik ook zonder. De zon schijnt uitbundig en wind is er amper. We gaan aan de wandel!
Groep 3 Camino Groningen zit klaar voor vertrek. #pwp2018 #wandelen pic.twitter.com/Ny3edmDXtw
— Henk-Jan van der Klis (@hjvanderklis) November 17, 2018
Het orgel doet ons uitgeleide middels het spelen van het Grunneger Laid #pwp2018 pic.twitter.com/XwaYFbc7Pq
— Gijs van der Kroef (@GijsvanderKroef) November 17, 2018
En daar is Sint Maarten zelf! #pwp2018 pic.twitter.com/8iwjYFBAJO
— Gijs van der Kroef (@GijsvanderKroef) November 17, 2018
Nog voor Ruischerbrug is de groep behoorlijk uit elkaar getrokken. Ik houd me vooraan in en de wandelaars in de kopgroep regelmatig voor het tempo omlaag te brengen om de laatste lopers niet te ver uit beeld te laten raken. Zelfs met 35 mensen kost het moeite om als groep bij elkaar te blijven. Hoewel we amper 5km/u lopen, vaak nog langzamer, haken toch enkelingen in Noorddijk af en zullen op eigen gelegenheid naar de Martinikerk reizen. Bij Ulgersmaborg vindt de groep 20 minuten rust véél te lang en wil eigenlijk direct verder, ook al gebruiken sommigen de geplaatste Dixi voor een sanitaire stop.
Een aantal wandelaars denkt bij de Noaberstee nog een Pronkjewailpad stempel te kunnen scoren, maar het kastje zit op slot. Half november, het seizoen is voorbij. Dat zouden we als mensen die de hele 250km hebben gewandeld vóór 31 oktober toch moeten weten?!
In de Stefanuskerk van Noorddijk krijgen we een stempel. Mijn appel gaat naar een man in rolstoel die op het Koerspad met een videocamera zwanen in een waterpartij ligt te filmen. De gouden route is de afgelopen dagen aangepast en dat merk ik in de Stad. Deelnemers zonder de laatste update denken ten onrechte dat ik in Kardinge, bij de Hamburgerstraat, in de creatieve stadswijk Ebbinegekwartier en in het stadscentrum mis zit met mijn Pronkjewailpad App.
Bij de Nieuwe Kerk worden we opgewacht door twee fotografen van de organisatie. Als groep laten we ons aan twee zijden van deze kerk vastleggen. Daarna nemen we de Boteringebrug richting Academiegebouw op de Broerstraat. Sinterklaas met zijn pieten rijden hier net voorbij op paard en andere voertuigen.
Via het Harmoniecomplex, De Laan en het Hoge der Aa steken we terug het centrum in. Bij Stadscafé Pronk aan de Vismarkt 56 hebben de eerste vier groepen een verzamelpunt in de tuin onder terraskachels. Het is een bijzondere locatie. Het is één van de eerste stenen huizen in dit deel van de stad. De achterwand in het retaurant bestaat nog uit metselwerk uit de dertiende of begin veertiende eeuw. De beroemdste bewoners van ons pand waren de schilder Hendrik Willem Mesdag en zijn vrouw Sientje van Houten.
Onder het genot van een kop koffie is er genoeg om over te kletsen. Tegen vieren begint het weer te kriebelen. We gaan aan de tuinzijde weg en gaan zigzaggend naar de Martinikerk.
Sint Maarten heeft zich opgesteld tussen de Martinitoren en het gemeentehuis bij het beeld van St. Joris en de Draak op het Martinikerkhof. Linten, vlaggen en blaaskapel De Bazuin (de oudste fanfare van Groningen) geven de openluchtsamenkkomst een feestelijke tint. Op de melodie van het Grönnens laid marcheren we een laatste ronde over het Martinikerkhof, luisteren naar You’ll Never Walk Alone en In The Sweet By and By. Wanda Torrenga en Gerko Dijkstra die het Pronkjewailpad tweemaal liepen en Herman Stuut die als eerste de route officieel voltooide mogen de vlag Helden van het Pronkjewailpad dragen.
Binnenkomst pelgrims, laatste honderden meters op het Martinikerkhof @pronkjewailpad #pwp2018 prachtige afsluiting van de camino van Groningen! pic.twitter.com/bfGhKRnlGm
— Rik Jan Luiting (@rjontw) November 17, 2018
Langs een erehaag van vrienden en familie, uitbaters van stempelposten en officials trekken we half vijf de verwarmde Martinikerk in. Hier vindt de feestelijke huldiging plaats.

Delen is het nieuwe hebben, zegt burgemeester van #groningen Voorkom tweedeling in maatschappij. #pwp2018 pic.twitter.com/piyj459uos
— Henk-Jan van der Klis (@hjvanderklis) November 17, 2018
Het sluit aan bij de Franciscaanse zegenbede om nederigheid, ontferming, liefde, kortom: een praktisch geloof, waarmee dominee Pieter Versloot van de PKN Wijkgemeente Martinikerk zijn zeven minuten durende vesper voor de pelgrims in het Huis om stil te zijn (gedicht van Eppie Dam) afsluit.
Want God, de HEER, is een zon en een schild. Genade en glorie schenkt de HEER, zijn weldaden weigert hij niet aan wie onbevangen op weg gaan. (Psalm 84 vers 12)
Het Frans en Latijn in Chant des Pèlerins de Compostelle is voor menig aanwezige te lastig om mee te zingen. Ik volg de in de liturgie afgedrukte melodielijn makkelijk met de organist als begeleider.
Een jonge wandelaarster uit Den Haag heeft dit seizoen vrienden en familie meegenomen naar Groningen om etappes te wandelen. Ze wordt in het zonnetje gezet als meest gastvrije wandelaar. Mijn eigen keuze voor café ‘t Hemeltje in Woudbloem, ofwel het echtpaar Flux, als meest gastvrije stempelpost, is door de meeste wandelaars bevestigd bij het stemmen. Het tweetal staat op één. De negen andere posten, zoals ‘t Roegwold/Wildemansheerd, het Huiskamercafé in Westerwijtwerd, het visrestaurant De School in Oosterwijtwerd, een chocolaterie La Poutré en Kaas- en Notenhuys in Winsum en de DoeZoo in Leens hebben ook veel stemmen gekregen. Uitbaters mogen vooraan een oorkonde in ontvangst nemen.
Volgend jaar wordt de 250km zuidroute toegevoegd aan het Pronkjewailpad. Vertegenwoordigers van de vier deelnemende gemeenten, van wethouder tot museumdirecteur, houden een pitch voor hun Groninger streek. Door nu een halve medaille uit te delen van de Noordroute met twee ringetjes voor de onderste helft, hebben we een extra stimulans vanaf april 2019 de Veenkoloniën, Westerwolde, Oldambt en het Westerkwartier te gaan verkennen.
We hebben als mediateam ook voor Peter Velthuis en Sanne Meijer wat bedacht. George Huitema heeft bij de Groninger kunstenaar Niko Fokkelman een glas-in-lood versie van het Pronkjewailpad logo laten maken voor Peter; Sanne krijgt een waardebon en kleurrijke kaarten van de hand van George’s vrouw.
Het laatste deel van de bijeenkomst is een carrousel door de kerk. Bij het schilderij van Sint Maarten mogen we selfies maken of – iets socialer – ons laten fotograferen door een medewerkster van Marketing Groningen.
In een andere hoek van de kerk worden de bestelde nieuwe t-shirts aangeboden. Voor de liefhebbers zijn er fietsvlaggen van Groningen of een embleem met Pronkjewailpad logo om op je wandelrugzak te naaien.
In een derde hoek verzorgen van de Tocht om de Noord bekende vrijwilligers een kom snert en plak brood aan. Een tafel verderop wordt speciaal voor dit evenement gebrouwen honingbier geschonken. En als vierde de allerlaatste stempel op de kaart en een oorkonde met de zegel van de stad Groningen van het plaatselijke Sint Martinusberaad. Met de bij de uitgang meegekregen set speelkaarten van Erfgoedpartners is de rugzak gevuld en ben ik klaar voor de slotetappe over de Grote Markt naar de bushalte. Ik werp nog één blik op d’ Olle Grieze. Tot volgende week!
Zie ook:
- verslag en foto’s Elly Koopman
- Pronkjewailpad en Camino Groningen groot succes (KwbN)
- Huldiging Pronkjewailpad (Te Voet online)
- groepsfoto’s bij de Nieuwe Kerk in Groningen.
- video Camino Groningen kort (1 minuut)
- video Camino Groningen lang (5 minuten)
Related Posts