Pronkjewailpad van Warffum naar Winsum

Op zaterdag 23 juni eindigde ik het Pronkjewailpad in Breede met een uitloop naar station Baflo. Zaterdag 14 juli parkeer ik de auto in Sauwerd. Ik ben van plan het parcours vanaf Warffum naar Pieterburen op te pakken, dan een koppeling te maken naar de route vanaf Wehe den Hoorn via Winsum tot Onderdendam met een uitloop naar station Bedum. Dat is op basis van een grove afstandmeting zo’n 44km. Wat je werkelijk kunt afleggen met de vele stempelposten en bezienswaardigheden valt elke keer tegen. En dus kan ik ook in Winsum stoppen.

Relive ‘Pronkjewailpad Warffum – Winsum’

Warffum – Den Andel

Na een kwartiertje treinen stap ik in Warffum uit. Nog voor half negen starten betekent op het Pronkjewailpad onbemande stempelposten aandoen of een aanloop nemen naar het echte parcours.Na 23 juni heb ik van de organisatie gehoord waar de cijfercombinatie van het hangslot van B&B Stee en Stoetje aan het Zuiderkerkpad te vinden is. Kastje open en de eerste stempel zetten! Vanuit de trein zag ik aan het begin van het fietspad naar Breede een sculptuur uit de serie van 5 Rustpunten die Blok Lugthart in opdracht van de gemeente Eemsmond buiten dorpskernen zijn geplaatst. Hoe heb ik er op 23 juni zonder het te zien langs kunnen lopen? Ik had een andere route naar Den Andel bedacht, maar neem nu graag nog een keer het pad naar Breede. De witte kerk heb ik de vorige keer bekeken. Nu bekijk ik de Breedenborg. Het landhuis oogt nieuw, en dat heeft te maken met de herbouw na een brand in 1982 van het rond 1850 sterk gewijzigde ontwerp van de oorspronkelijke borg uit 1857.

Het drukke verkeer op de N363 ben ik snel vergeten als ik tussen de licht glooiende percelen met koren, aardappelen en uien loop op weg naar de lintbebouwing van Den Andel. In het dorp zijn diverse kunstenaars actief en dat zie je aan sculpturen in de tuinen, de vrolijke kleuren op de huizen en ook de wat rommelige indruk her en der. Bij de voormalige school roepen mensen me dichterbij. Aan wat tafels zit een groep mensen in rode t-shirts. Er is handel vandaag en die begin je met een openinigswoord. Hoewel de stempelpost officieel nog gesloten is en ik aanwijzingen krijg waar de stempelkast is, wil Sandra, de uitbaatster van een snuisterijenwinkel, me persoonlijk helpen. Het pronkjewail is een boekenlegger naar keuze uit gercycled plastic. Even verderop staat de kerk met losse klokkentoren. Binnen is het aangenaam rustig, zo ervaren andere bezoekers dat ook, lees ik in het gastenboek. Met opnieuw een stempel op de kaart hoef ik niet ver voor een derde. Bij de hobbykwekerij Streekhof is ook een stempelpost.

Den Andel – Saaxumhuizen – Pieterburen

Een halve kilometer verder, formeel al in Saaxumhuizen, is de bloemen-borederij met een maïsdoolhof, klompjesgolf, een maïsbad, skelters, traptrekkers, enzovoorts buiten. Ik loop de boerenschuur in, waar een rustpunt, kaaswinkel en bloembinderij is. Een stempel moet ik verdienen door buiten het palen doolhof te doorkruisen. Met een glas thee daal ik neer op het terras en praat een tijdje met de eigenaar en zijn gezin over de aanloop van Pronkjewailpad wandelaars, flexibiliteit van dagelijks te volgen routes en mijn plannen voor vandaag.
De bebouwde kom van Saaxumhuizen ligt anderhalve kilometer verderop. De in de 13e eeuw gebouwde en in 19e eeuw gereviseerde Hervormde Kerk is een rijksmonument, eigendom van Stichting Oude Groninger Kerken, maar geen stempelpost. Het asfalt op de Nienhuisweg en Hornsterweg is nieuw en loopt lekker, omdat de bermkanten niet zo hellen. Dat ik op de paden langs de Pieterbuurstermaar diverse wandelaars tegenkom, verbaast me niet. Op een zonnige zaterdagmorgen in Pieterburen moedig beginnen aan het LAW 9 Pieterpad, een stuk van het LAW 5 Wad- en Wierdenpad lopen, of een eigen route over het waddenwandelen knooppuntennetwerk: het kan allemaal. Wel verwonder ik me over een stel, dat wel een Pieterpad boekje in de hand heeft, maar geen proviand mee. Hoever wil je komen met dit warme weer?
In Pieterburen krijg ik in het zeehondencentrum de eerste stempel gezet. Geen pronkjewail of ander aandenken. En nee, dan is niet de gang direct naar de terrassen in het dorpscentrum, maar gaat de route langs de Pieterbuurtstermaar tot de Maakplek.

Pieterburen – Wehe den Hoorn – Eenrum
De Maakplek bij boerderij Tammensheerd is een onbemande post. Een man is het erf aan het schoonmaken, maar hoort mijn groeten niet. Een zwarte kip met kuikens scharrelt een meter van de stempelpost. Zouden ze hun carrière als advocaat eindigen? Ik wandel verder, langs molen De Vier Winden, en in het zicht van een kerk linksaf de Hoofdstraat in. Het kantoor van Dijkstra’s Wadlooptochten is hier. Ik heb voordat ik het wandelen van lange afstanden heb opgepakt, vaak met ze naar waddeneilanden gewandeld. Bij de buren van Pieter is een café restaurant en de officiële startplek van het 490 kilometers lange Pieterpad. Het is er, net als de andere keren dat ik in Pieterburen was een gezellige boel. Pronkjewailpad stempels haal ik bij Domies Toen, de voormalige pastoriewoning, nu theeschenkerij, en de naastgelegen Petruskerk uit de 15de eeuw. De toren is in het begin van de 19de eeuw aangebouwd. Het kerkgebouw vormt met 12 andere kerken en synagogen het Grootste Museum van Nederland. Andere Groninger kerken die opgenomen zijn, zijn die in Krewerd, Middelstum en Midwolde. Het initiatief van Museum Catharijneconvent in Utrecht en in Groningen de Stichting Oude Groninger Kerken ken ik van de Abri-posters op mijn dagelijkse treinreizen. Als pronkjewail mag ik een kaarsje aansteken en op een schaal bij het altaar plaatsen en het gastenboek tekenen. In de botanische tuin bij Domies Toen pauzeer ik, het meegekregen potlood gaat mee in de rugzak.
https://twitter.com/GroningerKerken/status/985902284486914050/photo/1
Op 2 april tijdens het tiendaagse Pronkjewailpad openingsevenement heb ik de etappe van Pieterburen naar Lauwersoog gelopen, later die maand van Lauwersoog naar Leens. Ik moet het stuk voorbij dat dorp tot in Winsum nog doen, en sla daarom net buiten Pieterburen linksaf en wandel langs de doorgaande weg naar Broek, het buurtschap Nijenklooster, grote stukken over een fietspad tussen de maïs- en rietkragen langs het Broekstermaar. In Wehe den Hoorn (en niet Horn, zoals ik altijd heb gedacht) is het super rustig, positief uitgedrukt. Ik maak een ommetje door het dorp, langs de in de gele verf gezette 13e eeuwse kerk, ook wel ‘t Marnehoes genoemd, dat geen stempelpost is.

Buiten de dorpskern aan de weg naar Mensingeweer staat een in expressionistische stijl gebouwde Sint-Bonifatiuskerk. In café Hoornstertil, waar – hoera – een Ede Staal zaal is, laat ik de Wehe den Hoorn stempel zetten. Amper honderd meter verder aan de andere kant van de weg ligt een stempel klaar in een open kastje in het portaal van groepsaccommodatie en B&B De Energiek.

Sinds april zie ik overal Ede Staal opduiken. Ook in Wehe den Horn, thuisbasis @Wan_Tors op @pronkjewailpad #pwp2018 pic.twitter.com/BWw8d3QjKM

— HenkJan van der Klis (@hjvanderklis) July 14, 2018

Eenrum – Schouwerzijl – Winsum

Ik steek de Hoornse Vaart over en volg het fietspad richting Eenrum. Er lichten veel groene stempelpost markeringen op boven Eenrum. Ik ben benieuwd. De eerste in de rij is Abrahams Mosterdmakerij en restaurant naast de molen De Lelie. De kelner zet een enorme stempel en biedt me als pronkjewail een zakje grove Groninger mosterd en epsomzout (bitterzout) aan met een recept voor mosterdsoep en de gouden combi tegen spierpijn. Als dank mag voor mij een glas pepermuntthee bezorgen op het terras. De thee komt van de Theefabriek in Houwerzijl, ook een Pronkjewailpad stempelpost. Of ik er nog wat bij wil eten? Ja, mijn eigen mueslibol. Ik ben namelijk nog niet klaar met wandelen 🙂

Om de hoek zit Kaarsenmakerij Wilhelmus. Letterlijk de jongste bediende wordt door de eigenares geïnstrueerd hoe ze me mag helpen. Ik ben haar eerste Pronkjewailpad wandelaar die ze ontmoet. Om er een stempel te verdienen moet ik aantonen dat ik over drie glazen potten met een kaars kan springen zonder ze om te stoten. Zo lenig ben ik! Een oorkonde om thuis naast de veterstrik-, zwarte pieten- en zwemdiploma op te hangen, gaat de rugzak in. De volgende post is café Bulthuis dat een ‘Ainrommer Koamer’ met historisch kabinet als verborgen schat heeft. De herbergier is een grappenmaker. Hij zet niet één, maar drie verschillende Bulthuis stempels op mijn kaart en geeft me tips. Stempelpost het Raadhuis is namelijk dicht. Ik moet vooral eerst naar de Kleine Plantage gaan. De man wist niet dat Brood & Kado wel open is. Die doe ik na een rondgang bij de aan Laurentius gewijde 13e eeuwse kerk op wierde – een groep kinderen speelt er verstoppertje – aan. De bakker annex cadeauwinkel doet mee aan het spelt-project Pieterburen, waarin diverse katenpartners het verbouwen van het zeer voedzame wintergraan spelt, het malen in een molen en bakken verzorgen. Naast een stempel krijg ik een speltkoekje voorgeschoteld. Die eet ik onder het lezen van de informatiemap over het project op.

Ik pak m’n boeltje weer op en ga naar de Kleine Plantage, een in 1986 gestarte kwekerij in vaste planten, éénjarige planten, rozen en clematissen. Ik krijg van een stempel en instructies hoe ik door de siertuinen en langs de kassen moet lopen om aan de achterzijde de kwekerij te verlaten. Mocht het niet lukken, mag ik ‘help’ roepen. De eigenaren spreken me aan en zijn belangstellend naar de ervaringen op het Pronkjewailpad. Hij is niet zo’n wandelaar, zij is met drie andere vrouwen bezig met het Drenthepad. Van de Tocht om de Noord en de Noorder Rondtochten komt het op de winterserie van de FLAL en de Slachtemarathon. Er is wandelend zoveel moois te zien in Nederland! En het is nog niet voorbij in Eenrum. Hoewel geen stempelpost en op de kaart als lus zonder informatie als lus ingetekend, is het Notoarestoen Arboretum Eenrum een pronkjuweel.

Het fietspad naar Mensingeweer is even doorstappen. Bij de molen Hollands Welvaart houden twee wandelaars me aan. De dames hadden gedacht op zaterdag bij in het pand gevestigde theeschenkerij De Malle Molen een bakkie te kunnen doen, maar de molen is alleen op zondagmiddag open, en voor mij nu ook een onbemande Pronkjewail stempelpost. Of ik zo een ander terras in de buurt weet. Veel meer dan twee straten rond de molen is Mensingeweer niet, dus helaas. Net als ik moeten ze door naar Winsum, maar aarzelen nog door te stappen.

Ik ga verder, want ik zie de klok tikken. Het stuk van Winsum naar Onderdendam en Bedum verwijder ik uit de planning. Ik hoop vóór vijf uur Winsum inclusief minimaal één stempel te kunnen halen. Langs de akkers over een lokale weg, over de wierde Groot Maarslag naar Schouwerzijl, waar ik zelf uit een stempelkast het vakje van deze plaats mag vullen. Over van diverse wandeltochten bekend terrein gaat het naar het gemaal Schaphalsterzijl, waar het Winsumerdiep in het Reitdiep uitkomt. Een wandelend stel vraagt keurig of ze bij me mogen zitten aan de picknickbank. Ze komen ‘van’ Westerwolde, wonen nu in Friesland, maar missen er toch wat. Ze zijn blij te horen, dat in 2019 de zuidelijke route van het Pronkjewailpad door onder meer Westerwolde zal gaan. Dan het Winsumerdiep een paar kilometer aan mijn linkerhand en een fietspad naar Winsum volgen. Het loopt rustig, zolang bejaarden met hun elektrische fietsen niet zo trillen en de volledige breedte van het pad nodig hebben. Het eerste stempel van Winsum is voor biologische kaasmaker Kleikracht. De eigenares vertelt dat het nog 1,8km naar station Winsum is en biedt me een plak kaas aan. Wat kan ik in het klein half uur tot de trein van 16.56u nog doen? Ik houd de vaart erin en ga op Schilligeham niet rechtdoor, maar toch linksaf naar restaurant en kanoverhuurder Marenland voor een stempel. Ook in Winsum is een groot aantal stempelposten, kiezen dus. Ik ga bij café J&A aan, waar ze de noordroute van het Pronkjewailpad als ansichtkaart meegeven. Aan de bar zijn gasten benieuwd naar het pad en mijn indrukken. Een passende afsluiting van het Pronkjewailpad vandaag! Ik loop op hoog tempo door het centrum van het ‘Venetië van het noorden’. Met de Tocht om de Noord kom ik in ieder geval terug. Een paar minuten voordat de Arriva trein aankomt, check ik na 45km wandelen in en voeg me bij wat andere op huis koersende wandelaars met Groninger vlag aan hun heuptassen.