Wandelmarathon rond Lelystad

Na vrijdagavond als gezin met m’n moeder lekker gegeten te hebben in Restaurant A1 – wereldkeuken in Deventer, krijg ik vandaag alle gelegenheid de opgedane energie te verbranden op een wandelmarathon rond Lelystad. De plaatselijke IVN afdeling heeft diverse ommetjes in en rond Lelystad, maar combineerde grote stukken van het LAW 1 Pionierspad vorig jaar ter geleghenheid van het 40-jarig bestaan van de vereniging voor natuur educatie tot een Ommetje Rondje Lelystad. De route is in twee delen vanaf de site te downloaden als kaart en beschrijving. Als de helft of de totale ronde teveel van het goede is, kun je ook kortere stukken lopen tussen de aangegeven horecagelegenheden met parkeerplaatsen en bushaltes.

Zelf ga ik voor de volledige ronde, sta daarom op de gebruikelijke tijd (6u) op om 7.30u vanaf de carpoolparkeerplaats aan het Larserplein bij de KFC en McDonald’s bij licht te kunnen starten.

Relive ‘Rondje Lelystad wandelen’

Larserplein – Keersluisplas (10,5km)

Het is -5,5 graden als ik de GPS aanzet en op pad ga. Met thermo ondergoed, trui en winterjas, handschoenen, muts en capuchon aan en op moet het goed gaan. Zolang ik in beweging blijf, kan ik het doorgaans lekker warm houden. Pauzes daarom zo kort als mogelijk om niet teveel af te koelen. Griekse goden Zeus en Artemis zijn de naamgevers van de straten op het eerste stuk naar de Lage Vaart, langs Broekhuis en andere autodealers de stad uit en via de ecozone naar het Hollandse Hout. Het is grappig de akkers tussen spoorlijn en Lage Vaart eens vanaf deze kant in plaats op werkdagen vanuit de trein te zien. Het lawaai van het verkeer op de A6 is behoorlijk. Op het talud aan de overzijde van de vaart zie ik een ree in alle rust grazen. Hier is wel gras te vinden. In de Oostvaardersplassen een paar kilometer verderop is het een dooie boel. Daar hoef ik geen krant of televisie voor te raadplegen; op de steeds langer licht zijnde doordeweekse dagen mag ik graag om me heen kijken in de intercity tussen Almere en Lelystad.

Na het passeren van een eerste brug kom ik in De Slenk. Het gebied is tot 2021 in ontwikkeling, vertelt een informatiebord. Rechts van me wordt zand gewonnen voor de aanleg van de watergeul (een slenk), houtkapwerkzaamheden hebben de bospercelen flink uitgedund. Flink doorstappen tot de rode deuren van de Lage Knarsluis in beeld komen. Ik loop de Knardijk op – het traject ken ik van een eerdere wandeling vanuit Harderwijk naar Lelystad over de voormalige buitendijk van Oostelijk Flevoland en na de aanleg van Zuidelijk Flevoland blijven liggen als binnendijk om inundatie tegen te gaan en daal meteen weer af, het Pionierspad oppikkend en het Oostvaardersveld in. Rond de plassen en paden – ergens achteraf zie ik één paard staan – lopen maar liefst drie mensen die zich groeperen rond wat hooibalen. Het zijn boswachters van Staatsbosbeheer. Eén man concludeert na ruiken aan het hooi, dat het helemaal uitgedroogd is en geen voedingswaarde meer heeft. Of deze balen zijn afgeleverd door boeren of actievoerders, weet ik niet, maar het het lijkt er wel op. Ik fotografeer één van de balen, groet de boswachters vriendelijk en loop stevig door, steek de Praamweg over voor deel 2 van het Oostvaardersveld. Bij de 2e rust zie ik dat De Speld weer eens treffend inhaakt op de bewegelijke actualiteit. Zondag 25 februari dropten Drentse boeren uit dierenliefde de eerste hooibalen in het natuurgebied om dieren bij te voeren, de dagen erop werden bijvoerboetes uitgedeeld, Het voer zou alleen bij de sterke dieren terechtkomen. Ingrijpen door mensen in de Nieuwe Wildernis zou het natuurlijk evenwicht alleen maar verstoren. Op 1 maart besloot de provincie Flevoland alsnog tijdelijk te gaan bijvoeren, een voor 2 maart aangekondigde demonstratie leidde 3 maart tot het besluit het bijvoeren tot eind maart te verlengen. Ook na de dooi de komende dagen staat er immers 1-2-3 geen vers gras op de velden in de Oostvaardersplassen, dat kan ik als leek ook bedenken.

Mensen uitgezet in Oostvaardersplassen – Natuurlijke vijand van dieren moet evenwicht herstellen https://t.co/ywLY18BY5C pic.twitter.com/JJMvYi5Xqt

— De Speld (@DeSpeld) March 2, 2018

Het uitzetten van mensen in de Oostvaardersplassen van De Speld doet me denken aan de documentaire die ik op de lagere school eind jaren ’70 heb gezien over het leefexperiment van Roelof Horreüs de Haas die in 1976 met negen andere volwassenen en vier kinderen in de Oostvaardersplassen ging leven alsof het opnieuw het Stenen Tijdperk was. Ter gelegenheid van het 50-jarig bestaan van de Lelystad zijn er foto’s van op Facebook geplaatst.

De opgaande zon helpt bij de blauwe brug over het ijs. Ik volg de routebeschrijving uit december 2017, maar stuit vlak vóór de Knardijk op een hek. Op het hek heeft Staatsbosbeheer aan de andere kant een plakaat gehangen dat de weg afgesloten is en de paarse route door het natuurgebied een eind verderop genomen moet worden. Ik kan moeiteloos langs het hek de Knardijk op, linksaf richting het Buitencentrum Oostvaardersplassen. Dat de werkschuur waar wandelvereniging Peripatoo jaren de Zeearend wandelmarathon heeft laten starten gestript is, heb ik vanuit de trein al gezien. Het nieuwe bezoekerscentrum is vanaf 10u open. Zo laat is het nog niet. Wel staan er veel auto’s op de parkeerplaats. Ah, enkele schaatsers staan zich na een tocht om te kleden bij hun voertuig. Ik heb genoeg gezien. Er zit 10km wandelen op en dus rust ik kort op de ‘oprijlaan’ naar het bezoekerscentrum, terwijl schaatsers blijven komen en gaan. Dat betekent dat het ijs op de Keersluisplas stevig genoeg is. Tja, dan kan ik 100x op een ronde Lelystad wandelen, het ijs trekt deze Hollandse jongen ook zonder schaatsen.

Keersluisplas – Bataviahaven (11,5km)

Het gaat verder over de Knardijk. Tegen het hekwerk rusten groepjes reeën. Ik zie diverse auto’s van het fietspad richting het in de vroege jaren ’70 aangelegde bos Hollandse Hout onderaan de dijk aan komen rijden. Ik vermoed dat ze een parkeerplaats zoeken, want het pad en de achterliggende bossen zijn niet toegankelijk voor auto’s. Ik kan de rood-witte markeringen van het Pionierspad volgen. De vele houtkap in het Hollandse Hout heeft waarschijnlijk ook wat pijlen laten verdwijen. De routebeschrijving moet op dit stuk geactualiseerd worden. Op goed geluk volg ik m’n weg over omgeploegde paden, over boomstronken en takken die in bevroren toestand weinig meegeven naar de Buizerdweg, nog een stuk bos om bij forellenkwekerij Tom’s Creek uit te komen. Vandaag zou je workshops iJsvissen kunnen houden.

Iets verderop bij Surfschool Paradiso aan de oever van recreatiegebied ‘t Bovenwater ga ik de grasdijk om de zeilplas op. Bungalows met uitzicht op het water, inclusief een soort tweede en derde rang wat verder weg. Dan een traditionele woonwijk rond de Ringdijk en Binnendijk, nog steeds met het Bovenwater dichtbij, maar dichter bebouwd. De Houtribweg onderdoor en ik waan me in een ander tijdperk. Dit is Lelystad-Haven, als Perceel P een werkeiland om de steenzetters en dijkbouwers huisvesting te bieden tijdens de bouw van het Wortmangemaal en aanleg van de ringdijk in het IJsselmeer vanaf 1950. Het gemaal werd in 1956 samen met gemaal Lovink in Harderhaven en gemaal Colijn in Ketelhaven in bedrijf gesteld om Oostelijk Flevoland leeg te pompen. De polder kwam op 27 juni 1957 droog te liggen, waarna ontginning kon starten.

De stenen barakken zijn recent gerenoveerd en zien er nu tip-top uit. Het gemaal waar de diepgelegen Lage Dwarsvaart en Havendiep op het Markermeer uitkomen en scheepvaart via een naastgelegen sluis kunnen passeren voorbij betekent tegen de harde wind in naar het noordoosten over de dijk naar de Bataviahaven. Ik heb het stuk eerder gewandeld; de uitzichten blijven mooi. Hier bij restaurant De Rede eindigt de eerste helft van de ronde. Zelf rust ik buiten op een bankje bij de informatiepanelen over de Marker Wadden die Boskalis aan het aanleggen is in het Markermeer.

Bataviahaven – Wortmantocht (9km)

Het nagebouwde VOC retourschip De Batavia ligt in het ijs. Verderop in de Houtribhaven liggen binnenvaartschepen vast in het ijs te wachten op de dooi. De eerste kilometers zijn eenvoudig rechtdoor langs de Houtribsluizen over de IJsselmeerdijk langs jachthavens en met wind tegen uitzicht over het IJsselmeer. Bij eetcafé The Beach – vandaag is het hier uitgestorven – ga ik rechtsaf de loopbrug over naar het Flevo Golf Resort, waar het unique selling point voor kandidaat bewoners is om allemaal een golfbaan in de achtertuin te hebben. Eén golfer staat zijn swing te oefenen. Verder is het park ontdaan van mensen. Langs de bosrand van het Zuigerplasbos kom ik voorbij de Houtribtocht in het Belevenissenbos. Hier gaat de route echt wild. Een meanderend water aan de rechterhand houdend heuveltje op en af, touwbruggen, vlonders, klimrekken en ander vertier voor kinderen overal om je heen. Afgezien van enkele andere wandelaars is het nu stil, begrijpelijk. Dan een stuk Zuigerplasbos – bekend van gelijknamige wandeltochten van Peripatoo – om de Zuigerplas, onder de spoorlijn door en dan langs een sloot, later Wortmantocht naar het oosten. Grotendeels buiten zicht achter de bossages liggen de wijken Jagersveld en Groene Velden. Bij het zien van een picknickbank aan de overzijde van het water las ik een 3e rust in.

3e rust na 30.5km #wandelen op #pionierspad rond #lelystad . Zo snel handschoenen weer aan voor de laatste 12km.

— Henk-Jan van der Klis (@hjvanderklis) March 3, 2018

Wortmantocht – uitkijkheuvel Gelderse Hout (5km)

Door de bossen gaat het nu zuidwaarts tot op de driesprong Binnenhavenweg – Oostranddreef, nog altijd het Pionierspad volgend. Dan het Paardenbos, achter de begraafplaats langs en rond de paardenweiden van de maneges heen. Een ree schiet voor me weg, reigers en eenden vliegen voor me uit over de watergangen. Heel even zie ik de Oostervaart, waarna weer bossen volgen ten oosten van de wijk Oostrandpark. Ik wordt welkom geheten in Het Gelderse Hout, waar ingrijpende houtkap het navigeren bemoeilijkt. Op de viersprong van vaarwegen (Gelderse Diep, Oostervaart) heeft Peripatoo weleens een rustpunt gehouden. Een wandelbankje bovenop een uitkijkheuvel trekt ondanks de forse wind toch de trap naar boven te nemen. Rust met uitzicht.

Uitkijkheuvel Gelderse Hout – Larserplein (7km)

De Geldersebrug over, dan een slinger via het fietspad parallel aan de Dronterweg (N309) de Oostervaart over en de A6 onderdoor. Daar is de entree van het Natuurpark Lelystad (“ongerepte natuur in Flevoland”), ook al eerder bewandeld. In de driehoek Dronterweg, Larserringweg en de watergang om het natuurpark zit afvalverwerker HVCinzameling. Ik vermoed dat in de afgelopen week een lading huisvuil open en bloot is gestort op de afvalberg, waarna de wind ervoor zorgde dat een enorme hoeveelheid plastic zakken en andere zooi in het water, de bomen en op de paden van het natuurpark is verspreid. Als je spreekt over de mens als natuurlijke vijand van de dieren: hier een goed voorbeeld. Ik speel met de gedachte het verantwoordelijke personeel van de afvalverwerker volgende week tijdens NL Doet de eigen rommel op te laten ruimen. Eerder mag natuurlijk ook. In het natuurpark zelf kan de mens er ook wat van. Waar de elanden – de enige dieren die ik vandaag zie in het park – een bossage als beschutting hadden, liggen aan de bezoekerszijde van het hek de stammen opgestapeld voor de verkoop. Van Werven containers zijn op de parkeerplaats volgestouwd met houtsnippers. Ik ken het business model van biomassa vertokers om energie op te wekken van de nieuw geopende centrale in Balkbrug van Brouwer. De uitgebreide kapwerkzaamheden en vernieling van uitzicht in bossen voor de komende paar decennia maakt me chagrijnig. We hebben het er thuis deze weken meermalen over gehad. De omgeving lijkt te vertellen dat houthakkers een quotom moeten halen en niet rusten voor ze willekeurig genoeg gekapt hebben en de bospaden onbegaanbaar achtergelaten hebben. Op allerlei plekken, ook in Balkbrug en Dedemsvaart, zijn bossages en ‘natuur’ opeens verdwenen en vernield.

De routebeschrijving vanaf het bezoekerscentrum in het natuurpark naar de Meerkoetenweg klopt niet. Ik ken hier de weg wel, dat scheelt. Een geintje van de plaatselijke planologen is de groene fietsroute naar Lelystad vanaf de Meerkoetenweg langs de Larservaart om het asfaltbetonnen fietspad langs de Larserweg te vermijden. Dat is in werkelijkheid de oever van de vaart, waar twee olifantenpaadjes de gang van fietsers en wandelaars markeren. Er ligt geen fietspad en een ATB is minimumvereiste. Als je dan toch op pad bent, schrik dan niet als het groene fietspad net voorbij de A6 ophoudt bij de haag om het KFC restaurant. Tussen de in auto’s grazende medelanders stap ik naar de auto op de parkeerplaats. Het is 14.45u en mooi geweest voor vandaag.