Hulp voor en onbeholpenheid rond reizende asielzoeker van Amsterdam naar Ter Apel

Donderdagmiddag 25 januari 2018. Ik zit in de intercity vanaf Amsterdam Zuid naar Zwolle. Bij Almere Centrum stapt een asielzoeker de coupé in. Hij is aan de hand genomen door een ambtenaar van de gemeente Amsterdam die in de omgeving van Dalfsen woont. Asielzoekers als deze man krijgen van de vreemdelingenpolitie / Immigratie en Naturalisatiedienst (IND) een A4 papier met:

• een foto van een perron op Amsterdam Centraal met de instructie ‘check in’, een pijl naar een incheckpaal (die echt niet op het perron te vinden is met de nieuwe toegangspoortjes!) en de tekst ‘Amsterdam – Zwolle’.
• een foto van perron 15 met een blauw-witte Vechtdallijnen trein met de instructie ‘Zwolle – Emmen’.
• een foto van een rood-witte bus bij station Emmen met de instructie ‘check in’ en een busnummer 73.
• de naam van de uitstaphalte aan de Nulweg in Ter Apel.
• het adres van het asielzoekerscentrum in Ter Apel.

Zelfs 100% autochtone Nederlanders, jong en oud, wel of niet ervaren openbaar vervoer reiziger, zou zich met zo’n vel ongemakkelijk, zo niet hulpeloos voelen.

Hulp is individueel mensenwerk

De ambtenaar nam deze man op sleeptouw, pootte hem in de intercity op een zitplaats, begeleidde hem op station Zwolle via de trappen naar het perron 15 voor de Arriva trein, informeerde bij de conductrice of met het meegekregen NS dagkaartje ook bij Blauwnet ingecheckt kon worden en regelde een jongen die toch naar Emmen moest rijden om de man onder z’n hoede te nemen en hem in Emmen naar het busstation te helpen. Met een landkaart op z’n laptop mocht de asielzoeker aanwijzen waar hij vandaan kwam (Servië). En met wat Engels, Duits en gebarentaal konden we samen de beste man enigszins wat aanwijzingen geven.

Een medechristen die in water en banenen uitdeelt in Emmen, haalde in 2015 het (regionale) nieuws. Of er nog steeds gepost wordt, weet ik niet.

Onbeholpen is te vaak onze ‘middle name’

Harkerig, houterig, klungelig, klunzig, knullig, links, lomp, lullig, onbedreven, onbeholpen, onbehouwen, plomp, pummelig, schutterig, stokkerig, stumperig, stuntelig, sullig. houterig (bn) : harkerig, onbeholpen, onhandig, stakerig, stijf, stokkerig, stram geeft synoniemen.net aan als betekenis van onbeholpen.

• Not in my backyard geldt niet alleen voor windmolens of kerncentrales, maar ook voor asielzoekerscentra. Als er dan toch één moet komen, dan graag aan de gemeentegrens, buiten de bebouwde kom en ons zicht. Roggebotsluis (kilometers van de binnenstad van Kampen en nog verder van Dronten), Hardenberg aan de Jachthuisweg en de vier centra buiten Ter Apel aan de Duitse grens (menig Nederlander zal er nog nooit zijn geweest, mijn fotoalbum van lussen wandelen rond Ter Apel geeft je een indruk van de fraaie grensstreek) zijn treffende voorbeelden.
• We hebben bedacht, dat Ter Apel – voor vrijwel alle Nederlanders zo ver mogelijk van huis – een geschikte plek is voor de centrale ontvangstlocatie, “de eerste verblijfplaats van vreemdelingen die asiel willen aanvragen. Hier vindt identificatie, registratie en een tbc-controle plaats. Sinds de invoering van het sporenbeleid eind 2015, verblijven vreemdelingen hier afhankelijk van het spoor dat voor hen geldt, 3 tot 10 dagen.”
• Als spoedcursus inburgeren verwachten we dan maar dat de asielzoeker weet dat je niet alleen moet inchecken in Amsterdam, maar ook uitchecken bij NS in Zwolle en weer opnieuw mag inchecken bij anders gekleurde palen van Blauwnet om naar Emmen te komen. Dat je in Emmen zelf even de weg vindt naar het busstation en spontaan weet dat de lijnen 73 en 42 naar Ter Apel vanaf perron F vertrekken. O ja, de rit duurt 3 uur als je je nergens vergist of een aansluiting mist. Wat te eten of drinken mee voor onderweg is dus wel handig. Tenslotte: Ommen klinkt wel, maar is niet hetzelfde als het drie kwartier treinen verderop liggende Emmen. En ben je toch per ongeluk uitgestapt: over een half uur gaat er weer een trein.
• Wir sprechen alle Sprachen, of we denken dat. Maar dat geldt niet voor asielzoeker. Denk dus niet dat Engels, Duits of Frans meteen begrepen wordt. En onze vaak houterige manier van Engels aandoende commando’s uitbraken, helpt niet.
• Arriva conducteurs en conductrices laten geregeld merken dat ze de meereizende, niet-Nederlands sprekende, niet volgens de regels van het Arriva-spel ingecheckt zijnde asielzoekers liever door de lucht, te voet of op de fiets van Zwolle naar Emmen zien reizen. Als een conducteur al in Dalfsen zelf uitstapt om de NS dagkaart in te checken, heb je geluk gehad. Je kunt ook even gemakkelijk bot in Dalfsen de trein uitgezet worden met de Nederlands- of Engelstalige instructie de trein terug naar Zwolle te pakken en daar bij de politie een geldig treinkaartje te regelen. In september 2015 heeft Vluchtelingenwerk Nederland op deze praktijk gewezen, maar ik zie het nog te regelmatig gebeuren als veelreiziger op het traject Ommen-Zwolle v.v.

Mijn eigen onbeholpenheid

Het zijn momenten waarop ik me (plaatsvervangend) schaam voor onze Nederlandse invulling van dit stuk van het asielaanvraagproces. In het hier en nu rest maar één ding: de man of vrouw in kwestie helpen, vriendelijk bejegenen, al is het maar met een glimlach of omhooggestoken duim ter geruststelling.

Het is niet eerlijk het daarbij te laten. Ik hield donderdag mijn fles water en appel in de rugzak, twintig minuten voor aankomst in een verwarmd eigen huis in een land dat gelukkig al 73 jaar geen oorlog meer kent, waar ik werk, gezin en een sociaal leven heb. En ja, dat is ‘s avonds en vannacht gaan knagen aan m’n geweten. Een volgende keer zal ik vrijwillig, niet uit gewetenswroeging delen, onbeholpenheid omzetten in hulp, Mattheüs 25 in gedachten houdend.