Dag 1 van de 12e Tocht om de Noord 2017: Termunterzijl naar Uithuizen

      4 Comments on Dag 1 van de 12e Tocht om de Noord 2017: Termunterzijl naar Uithuizen

Het tweedaags wandelfestival Tocht om de Noord heeft dit jaar als thema de Kracht van Water! De Kerstvloed in Groningen van 1717 wordt met een pelgrimstocht het verleden tegemoet herdacht langs eren route die andermaal de eerste 2 regels van het Gronings volkslied volgt: Van lauwerszee tot dollard tou en van Drenthe tot aan ‘t wad!

Precies driehonderd jaar geleden in de kerstnacht van 1717 brak een hevige noordwesterstorm los die het kustgebied van Nederland, Duitsland en Scandinavië teisterde. In dit gebied kwamen naar schatting 14.000 mensen om het leven. Het was de grootste vloed sinds bijna vier eeuwen en de laatste grote overstroming in Noord-Nederland. Op het noordelijke platteland stond het water een paar meter hoog en in de stad Groningen kwam het water enkele voeten hoog. In de provincie Groningen werden dorpen die direct achter de zeedijk lagen bijna volledig weggevaagd. In totaal maakte de overstroming in Groningen 2.276 dodelijke slachtoffers. Er werden 1.455 huizen vernield of ernstig beschadigd en hele veestapels werden vernietigd.

Als de dijken breken
Gemaal Rozema 3De cultureel historische Tocht om de Noord brengt wandelaars door dorpen die elk een eigen eigen waargebeurd verhaal uit 1717 vertellen. De wandelaar krijgt de rol van dijkwachter, hij stapt in een levende documentaire die hem terugbrengt naar 1717. Hij beleeft op verschillende plekken, door middel van korte flits theaters, wat er gebeurt ‘als de dijken breken!’ Na de Kerstvloed 1717 was het Thomas van Seeratt die de basis legde voor de moderne Groningse zeewering. Als themapartners in 2017 geven de waterschappen wandelaars graag een blik op het verleden, maar ook op het heden. Verhalen van Groningen heeft een thema website Kerstvloed 1717 en er komt een boek uit met achtergrondinformatie èn wandelgids met de route van Tocht om de Noord 2017.

Dit jaar maak ik zelf met een handvol andere enthousiaste wandelaars deel uit van het mediateam van Tocht om de Noord. We lopen zelf, fotograferen, filmen, interviewen onderweg en posten wie en wat we zien op Twitter, Facebook en Instagram. Doelen zijn belangstellenden thuis laten meegenieten, #todn2017 trending krijgen en een multimediale registratie van het evenement. Genoeg inleidende woorden, op naar Groningen voor tweemaal 40km wandelplezier! Dat betekent wel vóór 4u al onder de douche, de heuptas, koffie en sandalen de auto in, bestemming Usquert invoeren in het navigatiesysteem en gaan.

Het onbegaanbaar worden voor 1.000 auto’s van het weiland in Uithuizen leidde tot een uitwijklocatie aan de rand van Usquert. Vandaar met een eerste pendelbus naar het kruispunt voor de sporthal in Uithuizen. Eén van de 2 buschauffeurs blijkt zich verslapen te hebben. Even wachten dus.

Controle op startgroep bus 1 Tocht om de Noord 2017Aangekomen in de sporthal wordt mijn startkaart gescand en krijg ik het raaisbewies, een stempelkaart met de tekst van het Gronings Volkslied, altijd handig na de plichtplegingen van Peter Velthuizen, Eisse Luitjens, vertegenwoordiger van de waterschap Noorderzijlvest en de plaatselijke wethouder Marijke van Beek.


Ik schiet nog wat foto’s van de groep die om 6u met de eerste bussen meegaan. Zelf zit ik in groep 2. Chauffeur pendelbus krijgt hulp van wandelaar om naar Termunterzijl te navigerenDe bus vertrekt om 6.15 richting Termunterzijl. De buschauffeur navigeert al rijdend op zijn van de TodN organisatie meegekregen papier. Als hij dichtbij Termunterzijl moet keren, schiet een wandelaarster naar voren en biedt haar hulp aan. Google Maps weet immers wel de weg 😉

Termunterzijl – Farmsum (10km)

Henk-Jan liep de Tocht om de Noord 2017Het Museumgemaal Cremer werd in 1930 gebouwd als opvolger van de Nieuwe Termunterzijl en diens voorganger Boog van Ziel (1725). De Boog is dus van direct na de Kerstvloed. In 2000 is het gemaal Rozema het nieuwste gemaal om het water uit het Termunterziijldiep op de Dollard te kunnen lozen. De eigenlijke tocht begint in het gebouw van het Rozema gemaal. We krijgen er een kop koffie en thee, lopen langs de pompen, waarna de GPS aankan.

Zonsopgang verwent wandelaars Tocht om de Noord 2017We volgen het verbindingskanaal Oosterhornhaven – Termunterzijldiep naar Weiwerd op een wierde (terp). Uitbreidingen van het havenschap van Delfzijl hadden Weiwerd in de jaren ’90 bijna met de grond gelijk gemaakt. Na protesten is uiteindelijk voor behoud en herstel van gebouwen gekozen. Zo langs het asfalt is het een gezellige boel. Ik loop medeverslaggever George Huitema achterop. Hij zat ‘s morgens vroeg in de eerste startgroep en zet me subiet met zichzelf op de foto. Later op de dag hoor ik wandelaars hardop achter me zeggen dat ze me ‘s morgens op Twitter hebben gezien 🙂

We gaan de brug over het Eemskanaal over, Farmsum in. De Oude Kerk is fraai van binnen!

Farmsum – Bierum (10km)

Blied dat je d'r benn'nLangs het Oude Eemskanaal gaat het naar de oude stadskern van Delfzijl. Grappig is de gang door theater De Molenberg. Bijzonder is de doorsteek van het Wagenborg kantoor. Menig inwoner is nog nooit binnen geweest, laat staan buitenstaanders zoals ik. De tjalk Liberté ligt binnen als pronkstuk tussen de kantooromgeving.  Langs de zeedijk naar het noorden.

Een acteur in een oud duikpak vraagt verdwaasd aan de wandelaars of ze weten waar hij is. In Dokkum? Hij moet naar Delfzijl, maar zijn kaart uit 1717 helpt 300 jaar later niet echt meer


Met de Fivelstadtocht ging het een deel in omgekeerde richting. Voorbij de battery Nansum, een aantal door de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog aangelegde bunkers die de luchtverdediging van Emden ondersteunden. De nieuwe zeedijk komt hier 15m meer landinwaarts te liggen.

Kerk FarmsumWe scheren langs Uiteinde (geweldige naam!), over de Bierumermaat naar Bierum. De 13e eeuwse Sebastiaankerk op wierde. In en rond Bierum zijn diverse rustpunten.  De sweater is goed voor veel aanspraak, belangstelling waar de verslaglegging terug te vinden is. Als ik dezelfde mensen opvallend vaak inhaal na weer eens filmpjes of foto’s schieten word ik uitgedaagd te gaan trakteren. Dat kan natuurlijk altijd op een krentenbol of Goed bezig koekje 😉

Bierum – Oosternieland (10km)

Borreltafel in SpijkWe gaan door Spijk. waar we in het zicht van Molen Ceres een bittertje krijgen aangeboden, De Andreaskerk zien we alleen van buiten. In het Mooi Spiek deel is de buurt uitgelopen voor de wandelaars. Muziek, snoep en koek. Dan naar Kolhof, Zijldijk en Oosternieland aan de Fivelboezem. We lopen door kerken, boerderijen, een bakkerij, over bruggen, fietspaden en autoluwe buitenwegen. Er is zoveel te zien, dat je er maar het beste aan doet het fotoalbum van de eerste dag rustig door te bladeren.
Dag 1 Tocht om de Noord 2017
Klik op foto om het fotoalbum te bekijken.

Oosternieland – Uithuizen (10km)

Aardappelkoekjes bij LandjuweelBij Landjuweel aan Groote Tjariet speelt een band, krijg ik aardappelkoekjes aangeboden. Wat verderop opnieuw een kerk, een koor en een met verkeersregelaars bewaakte spoorwegovergang (afsluitbare hekken) naar Uithuizermeeden. Aan het Rensumapad achter de Rensumaborg wordt de plaatselijke schade van de Kerstvloed op borden geduid. Opnieuw gaan we door een kerk. Kwallen langs weg Uithuizermeeden - UithuizenActeurs beelden met kwallen uit dat het zoute water ver is opgerukt. Elders is de kerstvloed met blauw plastic op de weg uitgebeeld. We krijgen een met zout bewerkt watertje (Meister Kolkje), in Oosternieland kun je de waterstand bekijken. In Uithuizermeeden mogen we een emmertje zand bijdragen om het gat in de dijk te dichten. Speels, informatief komt zo de Kerstvloed 300 jaar later tot leven.


Finish Tocht om de Noord 2017 dag 1Bij de entree van de Menkemaborg staat een Schotse piper band te spelen, niet voor ons, maar voor een bruidspaar. in Uithuizen zijn op pleinen in het centrum dansshows en worden we welkom geheten op de rode loper bij een woonzorgcomplex. Met vingerverf kun je hier een handje tegen eenzaamheid plaatsen of meezingen met een smartlappenkoor. De bejaarden vinden het geweldig, ook de bewoners die binnen alle wandelaars aan zich voorbij zien trekken en hartelijk groeten en begroet worden.

Na ruim 7,5 wandelen kom ik 43.23km aan GPS signalen op de logger verzameld te hebben aan bij sporthal De Mencke, waar de finish vlagen gezwaaid worden. Direct binnen zit Sanne Meijer met haar laptop. Ze is maar wat druk geweest met het (door)posten van al onze video’s en een selectie van de foto’s op Twitter, Instagram en Facebook. Ze is blij al 4,5 met #todn2017 trending topic te zijn. Er ligt nog genoeg materiaal om de rest van de dag ook te blijven berichten. En morgen is er een nieuwe dag!


Ik heb een aantal video’s via Tocht om de Noord op Facebook en Twitter laten delen vandaag, maar nog veel meer scenes vastgelegd.

Zie ook: