Pulitzer Prize winnares Anne Applebaum deed er zes jaar onderzoek en schrijven over om een ruim 450 pagina’s tellend boek over het eerste decennium van de inlijving van Oost-Europa door het Sovjet-Regime en Stalinisme op te leveren. In IJzeren Gordijn (door Bep Fontijn, Pieter de Smit en Han Visserman vertaald uit Iron Curtain) is een uitgebreide literatuurstudie, meertalig archievenonderzoek en interviews met bejaarden verwerkt. Applebaum heeft zich geconcentreerd op de ontwikkelingen in voormalig Oost-Duitsland (DDR), Polen en Hongarije en in mindere mate Tsjecho-Slowakijke en Joegoslavië onder Tito. Hoe werd de homo sovjeticus geschapen? Al in de 2e helft van de Tweede Wereldoorlog had Stalin zijn plannen voor het exporteren van zijn staatsinrichting met alles erop en eraan richitng andere landen in het oosten van Europa. Applebaum staat in het eerste deel van haar boek uitgebreid stil bij de diverse strategische ontwikkelingen, zoals de herverdeling van Polen, het vacuüm, de oorlogsbuit (machines, grondstoffen, kunst, etc.) die van de nazi’s werd meegevoerd naar het oosten.
Het stelselmatig indoctrineren van mensen, het steeds actiever worden van geheime diensten en verklikkers, de onderdrukking van vrije beoefening van journalistiek, kunst en beroepskeuze, kerken en verenigingen, de herziening van het onderwijs, management van productieprocessen en op macroniveau de meerjarenplannen. Ook de jeugdkampen, goelag, hergebruik van voormalige nazi concentratiekampen, de vlucht van honderduizenden naar West-Duitsland en de bijzondere rol die Joden, lokale politici, het Politbureau en de machthebbers in Moskou speelden.
Inherent instabiel werd het zaad voor het uiteindelijk omvallen van de regimes achter het voormalige IJzeren Gordijn al in de jaren ’40 van de 20e eeuw gelegd. Zolang Jozef Stalin leefde was het leven in de Oost-Europese landen steeds onleefbaarder. Na zijn dood op 5 maart 1953 begon het IJzeren Gordijn te schuiven. Van de eerste opstanden in Berlijn in juni 1953, Hongaarse volksopstand in 1956, Mariaverschijningen, de Praagse Lente tot uiteindelijk het neerhalen van de Muur in Berlijn, perestrojka en glasnost in 1989, kerk, noch nationaliteit zijn zomaar kapot te kriijgen. Wil je het huidige Oost-Europa of de gevolgen van keuzes in de nadagen van de Tweede Wereldoorlog beter begrijpen, is IJzeren Gordijn een aanrader.
Over de auteur
Anne Elizabeth Applebaum (Washington D.C., 25 juni 1964) is een Amerikaanse journaliste, bekend om haar studies en artikelen gewijd aan de geschiedenis van het communisme en aan de ontwikkeling van een burgermaatschappij in Midden- en Oost-Europa. Vanaf 2006 is ze columniste voor en behoort ze tot de hoofdredactie van de Washington Post. Met haar boek Gulag: a history (2003) over de geschiedenis van de concentratiekampen in de Sovjet-Unie won zij een Pulitzer-prijs in 2004. Ze leeft met haar echtgenoot, de Poolse minister van Buitenlandse Zaken Radosław Sikorski, in Polen. Ze hebben twee kinderen: Alexander and Tadeusz.
Related articles
Related Posts
